یکی از اهداف خلقت مورد رحمت قرار گرفتن می باشد چنانکه خدا می فرماید:«مگر كسانى كه پروردگار تو به آنان رحم كرده ، و براى همین آنان را آفریده است. » (1)رحمت در مورد خداوند به معنای "بخشش و عطا برای رفع نیازمندیهاست" (2) این رحمتی که ما داریم از آن بحث می کنیم دو نوع می باشد : رحمت عام و رحمت خاص.
رحمت عام؛رحمتی است که شامل همه موجودات و انسانها می شود چه مومن باشند و چه کافر و... و قبل از اینکه بنده از خداوند درخواستى داشته باشد خداوند بسیارى از نعمتهاى خویش را در اختیار انسان قرار داده است، چنانکه خدا می فرماید:«رحمت الهی واسع است و شامل هر چیزی می شود»(3) پس همه موجودات به فراخور ظرفیتشان از رحمت و بخششهاى او بهره مند می باشند.
و خدا در قرآن به این نوع رحمت با وصف رحمان اشاره کرده است .رحمت خاص هم رحمتی است که تنها شامل کسانی می شود که از رحمت عام استفاده کنند و خود را در مسیر بندگی و عبودیت خدا قرار دهند و برای اینکه معلوم شود چه کسی بندگی می‌کند خدا شرایط خاصی فراهم کرده تا انسان مختار بر سر دو راهی سعادت و شقاوت قرار بگیرد به گونه ای که هر کسی در هر لحظه‌ای چند نوع کار مختلف می‌تونه انجام بدهد. در فرهنگ قرآنی و اسلامی نام این شرایط «امتحان» هست.حال اگه انسان لذت گناهان و هوای نفس خودش را زیر پا گذاشت و خدا را در نظر گرفت و به اوامر خدا عمل و از نواهی او دوری کرد و در امتحان الهی سر بلند بیرون آمد خودش را لایق بهره مندى از رحمت و فیض الهى مى کند و به کمال و سعادت نایل می شود و این رحمت خاص است که خدا آن را به عنوان هدف از خلقت معرفی کرده است همانطور که علامه طباطبایی در توضیح آیه 119 هود می فرماید: در این آیه غرض از خلقت ، رحمت مقارن با عبادت و اهتداء است(4). که در واقع نتیجه همان عبودیت خدا و در راستای کامل شدن انسان می باشد و تنها شامل برخی از انسانها می شود.
خدا در قرآن با صفت رحیم به این نوع از رحمت اشاره کرده است و در مقابل رحمت خاص خدا ، غضب الهی وجود دارد و شامل کسانی می شود که از امتحان خدا سر بلند بیرون نیامده اند .
بنابراین، در یک جمله می‌توان گفت هدف از خلقت انسان عبودیت و رسیدن به مرتبة کمال و استفاده از رحمت بی‌پایان الهی است.
----------------------
پاورقی
1-«إِلاَّ مَنْ رَحِمَ رَبُّکَ وَ لِذٰلِکَ خَلَقَهُمْ وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنَ الْجِنَّةِ وَ النَّاسِ أَجْمَعِینَ».﴿سوره؛ آیه119﴾
2-ترجمه تفسیرالمیزان ، ج 1، ص 19
3-«وَرَحمَتِی وَسِعَت کُلَّ شَیء». (سوره اعراف؛آیه 156)
4-ترجمه المیزان، ج1، ص: 385