-دیدن زیبایی طاعت الهی و زشتی گناه، چشمی می‌خواهد که هر کسی ندارد. چشمی که از چشم‌های دیگر، راه را بهتر نشان می‌دهد.
عشق به خوبی‌ها
فطرت انسان به طور طبیعی خداجو است و زیبایی‌ها را دوست دارد و میل به خدا و راه صحیح پیدا می‌کند چنانکه قرآن کریم می‌فرماید: «فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفًا فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتىِ فَطَرَ النَّاسَ عَلَيهَْا لَا تَبْدِيلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذَالِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ؛ [1] پس روى خود به سوى دين حنيف كن كه مطابق فطرت خدا است فطرتى كه خدا بشر را بر آن فطرت آفريده و در آفرينش خدا دگرگونگى نيست» با این همه، محیط اطراف می‌تواند به تدریج بر روی آن تأثیر گذاشته و آن را از اصالت خویش دور کند. به همین جهت است که در انتخاب دوست و همنشین باید بسیار دقت شود؛ چرا که رسول خدا(صلّی الله علیه و آله) فرمودند: «الْمَرْءُ عَلَى دِينِ خَلِيلِهِ وَ قَرِينِه؛ [2] هر كس بر دين دوست و همنشين خود است.»
نیکی به دیگران، ایمان، عبادت‌های گوناگون و خلاصه، همه زیبایی‌های معنوی، به طور طبیعی باید برای انسان، زیبا و دوست‌داشتنی باشند؛ اما ممکن است به دلیل ارتباط انسان با گناه یا همنشینی و انس با جلسات و لحظات گناه، کم‌کم زیبایی کارهای نیک از دل انسان رخت بربندد و کارهای زیبا برای او بی‌ارزش یا چندش‌آور شود. این رویداد، یکی از آثار گناه است؛ چرا که با وجود اینکه فطرت انسان همچنان نیکوگراست اما گناه همانند پرده‌ای بر روی فطرت اصیل انسان کشیده می‌شود و مانع از درک لذت و زیبایی ایمان و خیر و خوبی می‌شود. شوق و انگیزش‌های درونی انسان، همواره نیروی محرکه او به سوی کارها هستند. اگر نسبت به کارهای نیک مشتاق باشد و از آنها لذت برد به آسانی به سوی آنها می‌شتابد. به همین جهت است که در دعای روز یازدهم ماه مبارک رمضان از خداوند درخواست می‌کنیم که: «اللَّهُمَّ حَبِّبْ إِلَيَّ فِيهِ الْإِحْسَانَ؛ [3] اى خدا در اين روز احسان و نيكويى را محبوب من قرار ده.» خدای بدن ما، خدای دل و جان ما نیز هست و اوست که می‌تواند به یکباره دل و جان ما را زیر و رو کرده و اشتیاق دوچندانی نسبت به خیر و خوبی در آن قرار دهد.
سی‌تی‌اسکن گناه
درک روحِ دست نخورده و پاک انسان از زشتی گناه و ولنگاری، موهبتی است که باید از آن مراقبت کرد و مواظب بود که زشتی گناه در نزد او از بین نرود یا کم نشود. چرا که، هر چه قبح گناه در نظر انسان کاهش یابد، از ایمنی او در مقابل گناه کاسته خواهد شد.
به همین جهت قرآن کریم ما را از نزدیک‌شدن به مرزها و حدود الهی بر حذر داشته و می‌فرماید: «تِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ فَلا تَقْرَبُوها؛ [4] اين است حدود احكام الهى! پس [زنهار به قصد گناه] بدان نزديك نشويد.» اولین قدم برای ارتکاب گناه، کم شدن یا از بین رفتن قبح و زشتی آن است؛ لذا لازم است از خداوند در مقابل این خطر کمک خواسته و بگوییم: «وَ كَرِّهْ إِلَيَّ فِيهِ الْفُسُوقَ وَ الْعِصْيَانَ؛ [5] و فسق و معاصى را ناپسند من قرار ده.» فسق و عصیان به معنای گناه و خروج از مسیر هدایت و ترک فرمان پروردگار است و خطر آن تا جایی است که می‌تواند انسان را هم‌‌ردیف با کفار قرار دهد. چنانکه قرآن کریم، ایمان و زیبایی‌های ایمان را در یک طرف، و کفر و فسق و عصیان را در طرف دیگر قرار داده و می‌فرماید: «وَ لكِنَّ اللَّهَ حَبَّبَ إِلَيْكُمُ الْإيمانَ وَ زَيَّنَهُ في قُلُوبِكُمْ وَ كَرَّهَ إِلَيْكُمُ الْكُفْرَ وَ الْفُسُوقَ وَ الْعِصْيان أُولئِكَ هُمُ الرَّاشِدُون؛ [6] ولى خداوند ايمان را محبوب شما قرار داده و آن را در دل‌هايتان زينت بخشيده، و (به عكس) كفر و فسق و گناه را منفورتان قرار داده است؛ كسانى كه داراى اين صفاتند هدايت يافتگانند!»
قرآن کریم برای اینکه زشتی و چندش‌آور بودن گناه را بنمایاند در قالب تمثیلی زیبا، غیبت کردن از مؤمن را همانند خوردن گوشت مرده برادر دانسته و تأکید کرده که همه از چنین کاری نفرت دارند؛ می‌فرماید: «وَ لا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضاً أَ يُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخيهِ مَيْتاً فَكَرِهْتُمُوهُ وَ اتَّقُوا اللَّه؛ [7] و هيچ يك از شما ديگرى را غيبت نكند، آيا كسى از شما دوست دارد كه گوشت برادر مرده خود را بخورد؟! (به يقين) همه شما از اين امر كراهت داريد؛ تقواى الهى پيشه كنيد.» معلوم می‌شود دانستن زشتی گناه، برای ترک گناه بسیار مؤثر است. چنین فهم و معرفتی، یکی از بزرگترین الطاف الهی خواهد بود.
آتش قهر الهی
هر گناهی به اندازه خود، انسان را از رضایت الهی دور و به خشم و غضب خداوند نزدیک می‌کند. خشم الهی آثار خسارت‌بار غیر قابل جبرانی خواهد داشت. یکی از آثار خشم الهی آن است که تمام اعمال نیک انسان را از بین می‌برد. قرآن کریم در این باره می‌فرماید: «ذلِكَ بِأَنَّهُمُ اتَّبَعُوا ما أَسْخَطَ اللَّهَ وَ كَرِهُوا رِضْوانَهُ فَأَحْبَطَ أَعْمالَهُم؛ [8] زيرا آنان از آنچه خدا را به خشم آورده پيروى كردهاند و خرسنديش را خوش نداشتند؛ پس اعمالشان را باطل گردانيد.»اثر دیگر خشم الهی، عذاب و آتش است چنانکه قرآن کریم در مقایسه کسانی که به دنبال رضایت الهی هستند با کسانی که خشم الهی را برای خود خریدند می‌فرماید: «أَ فَمَنِ اتَّبَعَ رِضْوانَ اللَّهِ كَمَنْ باءَ بِسَخَطٍ مِنَ اللَّهِ وَ مَأْواهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصير؛ [9] آيا كسى كه خشنودىِ خدا را پيروى مىكند، چون كسى است كه به خشمى از خدا دچار گرديده و جايگاهش جهنم است؟ و چه بد بازگشتگاهى است.» هر یک از دعاها و درخواست‌هایی که از خدا داریم به معنای برنامه‌ای است که باید در پیش بگیریم؛ پس، از خدا می‌خواهیم: «وَ حَرِّمْ عَلَيَّ فِيهِ السَّخَطَ وَ النِّيرَانَ؛ [10] و در اين روز خشم و آتش قهرت را بر من حرام گردان.» که یقینا درکنار این تقاضا باید برای دوری از خشم الهی برنامه‌ریزی نیز کرد.
دست نیازی که همیشه دراز است
یاری جستن از خدای متعال، جزء برنامه هر روز و شب ماست چنانکه بارها در نمازهای خود گفته و می‌گوییم: «إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ إِيَّاكَ نَسْتَعينُ؛ [11] (پروردگارا!) تنها تو را مىپرستيم؛ و تنها از تو يارى مىجوييم.» اینجا نیز تمام این توفیقات را به یاری خدا خواسته و می‌گوییم: «بِعَوْنِكَ؛ [12] به يارى خود.»
فریاد به سوی تنها فریادرس
وقتی کار به جایی می‌رسد که بنده خدا، کمک خواستن از او را فریاد می‌زند، خدا او را کمک می‌کند حتی اگر ناباورانه و عجیب باشد چنانکه در جنگ بدر و در استجابت تعداد اندک لشکر مؤمنان در مقابل انبوه دشمن انجام داد و فرمود: «إِذْ تَسْتَغيثُونَ رَبَّكُمْ فَاسْتَجابَ لَكُمْ أَنِّي مُمِدُّكُمْ بِأَلْفٍ مِنَ الْمَلائِكَةِ مُرْدِفين؛ [13] [به ياد آوريد] زمانى را كه پروردگار خود را به فرياد مىطلبيديد، پس دعاى شما را اجابت كرد كه: من شما را با هزار فرشته پياپى، يارى خواهم كرد.» خدای امروز من و شما، همان خدای بدر و بدریان است پس او را صدا می‌زنیم که: «يَا غِيَاثَ الْمُسْتَغِيثِين؛ [14] اى فريادرس فرياد خواهان.»
پی‌نوشت:
[1]. سوره روم، آیه 30.
[2]. محمد بن یعقوب کلینی، الکافي (اسلامیه) (دار الکتب الإسلامیة: تهران، ۱۳۶۳)، ج 2, 375.
[3]. مفاتیح الجنان، دعای روز یازدهم ماه رمضان.
[4]. سوره بقره، آیه 187.
[5]. مفاتیح الجنان، دعای روز یازدهم ماه رمضان.
[6]. سوره حجرات، آیه 7.
[7]. همان، آیه 11.
[8]. سوره محمد صلّی الله علیه و آله، آیه 28.
[9]. سوره آل‌عمران، آیه 162.
[10]. مفاتیح الجنان، دعای روز یازدهم ماه رمضان.
[11]. سوره حمد، آیه 5.
[12]. مفاتیح الجنان، دعای روز یازدهم ماه رمضان.
[13]. سوره انفال، آیه 9.
[14]. مفاتیح الجنان، دعای روز یازدهم ماه رمضان.
دوست داشتن خوبی‌ها و نفرت از گناهان، نعمت بزرگی ست که باید از خدا طلب کنیم. اوست که حال و روز ما را در میانه این دنیا سراسر آزمون، می‌بیند و فریاد نیاز ما را اجابت می‌کند.