قرآن به صراحت می‌فرماید ما تمام اعمال خود را به صورت زنده و مجسم در کنار خود خواهیم دید.
در مطلب قبلی گفته شد یکی از شگردهای شیطان برای این‌که انسان را به گناه و معصیت بکشاند و با خود به قعر جهنم ببرد، دادن وعده رحمت الهی به انسان و بی‌پروا کردن او نسبت به دستورات الهی است که خدا این قدر هم که گفته می‌شود سخت‌گیر نیست و با انجام چند گناه ما را جهنم نمی‌برد. هم‌چنین گفته شد که این مطلب مخالف قرآن و روایات و عقل است، در این نوشتار به بحث‌های قرآنی آن می‌پردازیم:
یکی از مطالب نابی که از قرآن استفاده می‌شود و کاملا مخالف این اندیشه است «تجسم اعمال» است. قرآن کریم در این رابطه می‌فرماید: «يَوْمَ تَجِدُ كُلُّ نَفْسٍ ما عَمِلَتْ مِنْ خَيْرٍ مُحْضَراً وَ ما عَمِلَتْ مِنْ سُوءٍ تَوَدُّ لَوْ أَنَّ بَيْنَها وَ بَيْنَهُ أَمَداً بَعِيداً وَ يُحَذِّرُكُمُ اللَّهُ نَفْسَهُ وَ اللَّهُ رَؤُفٌ بِالْعِباد [آل‌عمران/30] روزى كه هر كس، آن‌چه از كار نيك انجام داده را حاضر مىبيند، و آرزو مىكند ميان او و آن‌چه از اعمال بد انجام داده، فاصله زمانى زيادى باشد. خداوند شما را از (نافرمانى) خودش، بر حذر مىدارد، و (در عين حال) خدا نسبت به همه بندگان، مهربان است».
قرآن مجيد در آيه مورد بحث و آيات زياد ديگرى از اين حقيقت پرده بر مىدارد كه در قيامت اعمال نيك و بد انسان، هر كدام در شكلى تجسم يافته و در عرصه محشر حاضر مىشود. واژه «تجد» از ماده «وجدان» (يافتن) ضد فقدان و نابودى است، كلمه «خير» و «سوء» كه به صورت نكره آمده نیز مفيد عموم است، يعنى هر انسانى در آن روز تمام اعمال خوب و بد خود را- هر چند كم باشد- در نزد خود مىيابد.
گر چه جمعى از مفسرين اصرار دارند اين آيه و آيات مانند آن را توجيه كنند و بگويند منظور از حاضر شدن اعمال، حضور پاداش و كيفر آن‌هاست و يا اين‌كه منظور حضور نامه عمل است كه تمام اعمال آدمى از نيك و بد در آن ثبت شده است. ولى پيدا است كه اين توجيهات، با ظاهر آيه سازگار نيست، زيرا اين آيه به روشنى مىگويد كه انسان در روز رستاخيز «خود عمل» را مىيابد و در اين‌جا نيز خود عمل، مورد بحث آيه است، نه نامه عمل یا كيفر و پاداش آن‌ها.
گواه ديگر اين‌كه در آيه مورد بحث مىخوانيم: گناهكار دوست دارد ميان او و عملش فاصله زيادى بيفتد و هرگز آرزوى از بين رفتن عمل خود را نمىكند. اين نشان مىدهد كه نابودى اعمال امكانپذير نيست و به همين دليل تمناى آن را نمىکند
.
آيات فراوان ديگرى نيز اين مطلب را تاييد مىكنند مانند آيه: «وَ وَجَدُوا ما عَمِلُوا حاضِراً وَ لا يَظْلِمُ رَبُّكَ أَحَداً [کهف/49] گنه‌كاران در روز رستاخيز، تمام اعمال گذشته را در برابر خود حاضر میبينند و خداوند به هيچ كس، ستم نمىكند» و آيه: «فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ خَيْراً يَرَهُ وَ مَنْ يَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ [زلزال/7 و 8] هر كس اندكى كار نيك يا بد انجام دهد، آن را خواهد ديد».
هم‌چنین از بعضى آيات به دست مىآيد كه اين جهان كشت‌زار جهان ديگر است و عمل انسان بسان دانهایست كه كشاورز در دل خاك مىافشاند، سپس همان دانه رشد و نمو كرده، همان دانه را با مقادير زيادترى برداشت مىكند، اعمال انسان نيز با تبدلات و تغييرات بيشترى كه لازمه سراى رستاخيز است، به خود انسان باز مىگردد چنان كه مىفرمايد: «مَنْ كانَ يُرِيدُ حَرْثَ الْآخِرَةِ نَزِدْ لَهُ فِي حَرْثِه [شورى/20] هر كس كشت آخرت را بخواهد، كشته او را افزايش مىدهيم».
از بعضى از آيات ديگر به دست مىآيد كه كارهاى نيك اين جهان در جهان ديگر به صورت نور و روشنايى در مىآيند، منافقان از مؤمنان مطالبه اين نور را مىكنند، و مىگويند: «انْظُرُونا نَقْتَبِسْ مِنْ نُورِكُم [حدید/13] صبر كنيد تا ما از نور شما بهره گيريم» به آن‌ها گفته مىشود: «ارْجِعُوا وَراءَكُمْ فَالْتَمِسُوا نُوراً [حدید/13] بازگرديد، اين نور را از دنيا طلب كنيد».
اين آيات و دهها آيات ديگر مىرساند كه ما، در روز رستاخيز عين عمل را به صورت كاملتر مىيابيم و اين همان تجسم اعمال است كه دانشمندان اسلامى به آن قائلاند.[1]
در نتیجه: ما تمام اعمال خود را از خوب و بد، از کوچک و بزرگ، خواهیم دید و چنین نیست که خداوند مهربان بوده و اعمال ما را محو کند و به سراغ ما نیایند، البته توبه در دنیا فرق می‌کند، توبه خودش گناهان را محو کرده و عملی از اعمال خود انسان محسوب می‌شود.
یرخی می‌گویند خدا مهربان است و بندگان خود را در قیامت و برزخ عذاب نمی‌کند، این اندیشه مخالف قرآن بوده و باطل است، یکی از اندیشه‌های ناب قرآنی تجسم اعمال است، یعنی انسان، اعمال و کردار خود اعم از خوب یا بد را در عالم برزخ و قیامت در کنار خود حاضر می‌بیند، لذا معنا ندارد بگوییم خدا رئوف است و مهربان است، ما گناه می‌کنیم و او می‌بخشد، خیر، خداوند متعال هیچ گناه کبیره‌ای را بدون توبه نمی‌بخشد.