حضرت علی اکبر(علیه السّلام) وارث صفات نبوی است و صفات خَلق، خُلق و منطق را از پیامبر به ارث برد. از این‌رو امام حسین(علیه السّلام) او را شبیهترین فرد به پیامبر می‌نامد.
یازدهم شعبان سال ۳۳ هجری قمری از راه می‌رسد و زمین مشتاقانه در انتظار هدیه‌ای الهی است. ملکوتیان بی صبرانه در تدارک برگه‌ای از مصحف وجود پیامبر بر دفتر گیتی هستند. علی اکبر(علیه السلام) پسر ارشد سید الکونین، اباعبدالله الحسین (علیه السلام) چشم به جهان می‌گشاید و عالم را به نور خود روشن می‌‌سازد.
در توصیف عظمت او همین بس که طاووس بهشتیان و امام زمان(عجّل الله تعالی فرجه) زائر اوست و در رثای او چنین سخن می‌گوید: «سلام بر تو ای علی اکبر، اول فدایی از بهترین نسل ابراهیم خلیل. شهادت می‌دهم که تو از هر کس أولی به خدا و رسولش هستی و خداوند ما را به زیارت تو و رفاقت جد و پدر، عمو، برادر و مادر مظلومه‌ات، موفق بدارد.
من از دشمنان و کشندگان تو بیزارم و از خداوند می‌خواهم با تو در نعیم ابدی بوده و همیشه از دشمنانت دور باشم. سلام و رحمت خدا بر تو باد.»[1]
علی اکبر(علیه السلام) تجدید نسخه‌ای از وجود خاتم انبیاء بر آفاق بود و از این‌رو آن حضرت را «أشبَهُ النّاسِ خَلقاً و خُلقا و مَنطِقاً بِرَسولِ؛[2] از نظر صورت، سیرت و سخن گفتن، شبیه ترین مردم به پیامبر» دانسته‌اند.
از این کلام در مي یابيم که حضرت علي اکبر(علیه السلام) از رسول خدا سه ويژگي خَلق، خُلق، و منطق را به ارث برده‌اند:
علی اکبر(علیه السلام) وارث صفت خَلق
بی تردید پیامبر اکرم (صلي الله عليه و آله) از نظر جمال و زيبايي، بهترين فرد جامعه بوده است و زيبا ترين حسن جمال را دارا بوده است. نقل کرده‌اند که کسی بهتر و زیباتر از رسول الله صلی الله علیه و آله ندیده بود. گویا خورشید در صورت مبارکش نمایان بود.[3]
همچنان که مرحوم طبرسي در معرفي رسول خدا از قول هند بن ابي هاله چنين مي نگارد: پيامبر صلي الله عليه و آله بسيار بزرگوار و با شخصيت بود، چهره اش چون ماه شب چهاردهم مي درخشيد، رنگ رخسارش روشن و شاداب و پيشانيش گشاده و بلند بود، ابروانى كمانى و ظريف و پيوسته داشت محاسنی انبوه داشت و گونه اى صاف، چشمانش سياه و ...، دندان‌هايش سپيد و زيبا و از هم گشاده بود.[4]
علی اکبر (علیه السلام) نیز حسن جمال و زیبایی را از پدر بزرگ خود به ارث برده بود.
علی اکبر(علیه السلام) وارث صفت خُلق
خداوند متعال که همه چیز در برابر او کوچک و ناچیز است، خلق و خوی پیامبر را در قرآن کريم، چنين توصیف مي کند: «وَإِنَّكَ لَعَلى خُلُقٍ عَظِيمٍ؛[5] و به راستي تو اخلاق عظيم و برجستهاي داري.»
آری، پیامبر که تربيت يافته ذات ربوبی بوده باید دارای چنین اخلاق پسندیده‌ای باشد چنان که امام صادق (علیه السلام) فرمود: «إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ أَدَّبَ نَبِيَّهُ فَأَحْسَنَ أَدَبَهُ فَلَمَّا أَكْمَلَ لَهُ الْأَدَبَ قَالَ- إِنَّكَ لَعَلى خُلُقٍ عَظِيم؛[6] خداوند عزوجل پيامبرش را تربيتي نيکو كرد؛ چون تربيت او را تكميل نمود فرمود: و به راستي تو اخلاق عظيم و برجستهای داری.»
اگر پیامبر قله‌های اخلاق را فتح نکرده بود هرگز نمی‌فرمود: «إنَّما بُعِثتُ لِأُتَمِّمَ مَكارِمَ الأَخلاق؛[7] من برای تکميل ارزش های اخلاقي مبعوث شدم.»
وجود مقدس علی اکبر(علیه السلام) نیز این ویژگی منحصر به فرد را از پدر بزرگ خویش به ارث برد و صاحب خُلق عظیم گشت.
علی اکبر(علیه السلام) وارث صفت منطق
رفتار اجتماعی نیکو و برخورد مناسب با اطرافیان که ثمره تفکرسلیم است، از جمله آموزه های اسلام می‌باشد و پیامبر اکرم(صلّی الله علیه و آله) بهترين الگوی عملي در اين مساله مهم هستند.
با تأمّل در تاريخ اسلام و روايات، به اين امر مهم در حیات رسول گرامی اسلام(صلّی الله عليه و آله) پی می‌بریم ولی خداوند متعال در قرآن کريم پيرامون منطق نبوی توصیفی دارد که هر کسی را توانایی دست‌یابی به چنين منطقی نیست: «وَمَا يَنْطِقُ عَنِ الْهَوَى؛[8] و هرگز از روى هواى نفس سخن نمىگويد.»
علامه طباطبايي در تفسیر اين آيه چنين مي نگارد:
«مقصود از كلمه «هوى» هواى نفس و رأى و خواسته آن است. جمله «ما ينطق» مطلق است و در آن، نطق، به طور مطلق نفى شده است. مقتضاى اين اطلاق آن است كه هواى نفس از مطلق سخنان پيغمبر نفى شده باشد.»[9]
حضرت علی اکبر(علیه السلام) این صفت ویژه را نیز از خاتم الانبیاء به ارث برده و صاحب نطقی مبرّا از هوای نفسانی بود.
این که امام حسین(علیه السّلام) فرزندش حضرت علي اکبر (عليه السّلام) را از سه منظر(خَلق، خُلق و منطق) به رسول خدا (صلّي الله عليه و آله) تشبيه کردند، حاکي از مقام والای حضرت علي اکبر (سلام الله عليه) است که زبان از توصیف آن لال، قلم از نگارش آن شکسته و کُمیت عقل آدمی از درک حقیقت آن لَنگ است.
سلام بر تو ای صدیق و شهید بزرگوار و سید پیشتاز که با سعادت زیستی و با شهادت درگذشتی و از دنیا جز عمل صالح بهره‌ای نگرفتی و در زندگی جز به سودای پر سود آخرت نپرداختی.
پی نوشت
[۱] بحارالانوار، ج98، ص269(زیارت ناحیه مقدسه).
[۲] مقتل الحسین(علیه السلام)، خوارزمی، ج٢، ص٣٠؛ لهوف، ص67.
[۳] فتح الباري، ج6، ص573.
[۴] مكارم الأخلاق، ص12.
[۵] سوره قلم، آيه4.
[۶] کافی، ج1، ص266.
[۷] مجمع البيان، ج1، ص500.
[۸] سوره نجم، آیه3.
[۹] الميزان، ج19، ص27.
حضرت علی اکبر(علیه السلام) شبیهترین فرد به پیامبر بود لذا امام حسین(علیه السلام) می‌فرمود: پسرم؛ تجلی وجود جدم را آن قدر در تو آشکارا می بینم که هرگاه دلم برای او تنگ می شود به تو می نگرم.