چکیده: یعنی ما و ارزشمان به نیت و خواسته های درونی ماست نه اینکه یک نفر با یک عمل خوب یا یک انفاق به مقامات برسد و یا برعکس شخصی با یک گناه باید از دایره ایمان خارج شود، بلکه باید دید آن عمل تحت تاثیر چه نیّتی بوده..
در مطلب قبل [1] کمی درباره تاثیر تفکر به گناه و حکم شرعی آن حرف زدیم. حال کمی بیشتر درباره آثار مخرب این عمل وسوسه انگیز کفتگو کنیم.
حتما شنیده ایم که «وصف العیش نصف یا ضعف العیش» یعنی دیگری لذت بره برایمان تعریف می کند با ما تخیل آن لذت کمی بهره می بریم و چون این لذت بردن کمی واقعیت دارد و هزینه و خستگی و فعل و انفعالی ندارد برای بعضی ها تبدیل به یک عادت شده است و سعی می کنند بدون هزینه و رنج بردن با تفکر به آن لذت از آن بهره مند شوند.
امام علی (علیه السلام) در کلامی می فرمایند: «مَنْ كَثُرَ فِكْرُهُ فِي الْمَعَاصِي دَعَتْهُ إِلَيْهَا [2] آنكه در گناهان، بسيار انديشه كند، [اين كار،] او را به گناه مى كشانَد». درست است این تفکر شاید در مراحل اولیه ما را به گناه وادار نکند ولی طبق این کلام، به آرامی این تفکر صاحبش را به گناه دعوت می کند و هر بار در معرض این وسوسه قرار دارد.
چند نکته:
1- ارزش انسان به تفکر اوست و اندیشه اوست
مولوی چه زیبا سرود:
ای برادر تو همان اندیشه‌ای ما بقی تو استخوان و ریشه‌ای[3]
پس بهتر است کمی بیشتر این به فکر، ورودی های ذهن خود باشیم تا بعدا اگر حرکتی از ما سر زد تعجب نکنیم و بدانیم این حکمتی است گه ما ناگزیر از آن هستیم و کسی نمی تواند بگوید که فقط من به این عمل فکر کردم و نمیدوانم چرا امروز به آن مرتکب شدم.
2- نیت و خواست درونی انسان، پنهان نشدنی است
گاهی اوقات ما فکر می کنیم دیگران خبر از نیّت و فکر پنهانی ما ندارند و ما می توانیم ظاهر و باطن متفاوتی را داشته باشیم، در حالی که خواه یا ناخواه تفکر و نیّات ما به نوعی بروز کرده و خود را نمایان می کند.
حضرت امیرالمونین (علیه السلام) در کلامی فرمودند: «کسى چیزى را در دل پنهان نکند جز آن‌که در لغزشهاى زبان و رنگ رخسارش، آشکار خواهد گشت».[5] پس باید بدانیم که نیات بد و خوب ما در ما اثر می گذارند و برای همین پیامبر (صلی الله و علیه و آله) فرمودند: «نِيَّةُ الْمُؤْمِنِ خَيْرٌ مِنْ عَمَلِه [6] نيت مؤمن بهتر از عملش است». یعنی ما و ارزشمان به نیت و خواسته های درونی ماست نه اینکه یک نفر با یک عمل خوب یا یک انفاق به مقامات برسد و یا برعکس شخصی با یک گناه باید از دایره ایمان خارج شود، بلکه باید دید آن عمل تحت تاثیر چه نیّتی بوده و آن نیت است که ماندگار و ارزشمند است.
ان شاء الله در مطلب بعد به بیان راهکار برای درمان این خصلت بد می پردازم.
----------------------------
پی نوشت:
[1]. حکم شرعی تخیلات شهوت انگیز.
[2]. غرر الحكم و درر الكلم، تميمى آمدى، عبد الواحد بن محمد، تاريخ وفات مؤلف: 550 ق، محقق/ مصحح: رجائى، سيد مهدى، ناشر: دار الكتاب الإسلامي، مكان چاپ: قم، سال چاپ: 1410 ق، ص 623.
[3]. مولوی، مثنوی معنوی، دفتر دوم.
[4]. «مَا أَضْمَرَ أَحَدٌ شَیْئاً إِلَّا ظَهَرَ فِی فَلَتَاتِ لِسَانِهِ وَ صَفَحَاتِ وَجْهِه»؛ شریف الرضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة (للصبحی صالح)، ص472، حکمت 26، قم، چاپ اول، 1414 ق.
[6]. الكافي، كلينى، محمد بن يعقوب، تاريخ وفات مؤلف: 329 ق، محقق/مصحح: غفارى على اكبر و آخوندى، محمد، تعداد جلد: 8، ناشر: دار الكتب الإسلامية، مكان چاپ: تهران، سال چاپ: 1407 ق، ج2، ص84.