چکیده: چرا با وجود این تعداد صحابی که به خاطر زنا، خوردن شراب و دزدی، حد خوردند و دست‌شان قطع گردید. باز ادعای عدالت همه صحابی سر داده می‌شود؟
آیا اینان که جایگاه‌شان در آتش جهنم است، باز هم از عدالت برخوردار هستند و می‌توان به آن ها اقتدا کرد؟
اهل سنت معتقدند که همه صحابه پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) عادل هستند و مرجعیت علمی جامعه بعد از حضرت بر عهده آنان است. که در پست گذشته به گوشه‌ای از ارتداد و فسق صحابه در صحیح بخاری اشاره کردیم.
علمای عامه هرگز به رفتار و عمل‌کرد صحابه در طول حیات نبی مکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) و بعد از آن توجه و دقت نکرده‌اند و برای رسیدن به مقاصد خود و توجیه بسیاری از عقائد خود از بسیاری از حقایق چشم پوشیدند و اصلا گناهان صحابه و کارهای ناروا و خلافی که بدور از عدالت است و با آن منافات دارد را سرپوش گذاشته و آن‌ها را نادیده گرفتند.
در زمان حیات رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) در بین صحابه، افراد دروغ‌گویی وجود داشت که به حضرت حرف‌های خودشان را نسبت می‌دادند؛ این افراد در زمان خود حضرت به شدت مورد توبیخ و برائت قرار گرفتند.
از جمله این صحابی که اهل سنت احادیث بسیاری را از او نقل کرده اند «ابوهریره» است؛ او بسیار حدیث جعل می‌کرد و گفته خود را به پیامبراکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) نسبت می‌داد؛ چنان‌که بخاری روایتی را از ابوهریره نقل می‌کند که مضمون آن این است: «ابوهریره از پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) حدیثی را نقل کرد و چون آخر آن برای شنوندگاه تعجب آور و غیر قابل قبول بود از او سوال کردند که آیا این جمله را از رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) شنیدی؟ ابوهریره مجبور به افشا شد و گفت: نه این از کیسه ابوهریره است».[1]
مگر حضرت نفرمودند: «هر کس بر من عمدا دروغ ببندد جایگاه او دوزخ است».[2] چه دروغی از این بالاتر که انسان چیزی را به دروغ به پیامبر خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) نسبت دهد؟ آیا وجود چنین صحابه‌ای را که مورد لعن حضرت قرار گرفته است، می‌توان انکار کرد؟ پس چرا بیشترین نقل حدیث در روایات عامه از او می‌باشد؟
خود «بخاری» و «مسلم» در کتاب حدود نقل کرده‌اند که در بین صحابه کسانی بودند که زنا کردند، تهمت زدند، شراب خوردند و دزدی کردند، پس چطور ممکن است که اینان عادل باشند و حضرت دستور دهد که از اینان پیروی و اقتدا کنید؟ «ماعزم بن مالک» از جمله صحابی پیامبراکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) است که حضرت به جرم زنا حکم رجم او را صادر کرد.[3] و «نعیمان بن نعیمان» را به جرم شراب خواری دستور به حد او دادند.[4]
پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمودند: «خدا دزد را لعنت کند که با دزدیدن تخم مرغ و ریسمانی، باعث می‌شود تا دستش قطع گردد».[5]
پس چرا با وجود این تعداد صحابی که به خاطر زنا، خوردن شراب و دزدی، حد خوردند و دست‌شان قطع گردید، باز ادعای می‌کنید همه صحابه عادل بودند سر داده می‌شود؟
آیا اینان که جایگاه‌شان در آتش جهنم است، باز هم از عدالت برخوردار هستند و می‌توان به آن ها اقتداکرد؟
توجیه گناهان و فسق صحابه
اهل سنت به این روایت از صحیح بخاری استدلال می‌کنند: « خداوند به اهل بدر نگاه (لطف) كرده است و به آن‌ها فرموده هر چه می‌خواهيد (از گناهان) انجام دهيد، انجام دهيد كه شما را بخشيده‌ام». [6]
جناب شوکانی در ذیل این روایت در کتاب «السحابه فی مناقب القرابه و الصحابه» این روایت را نقل می‌کند که رسول خدا فرمود: «هیچ یک از اصحاب بدر و بیعت رضوان در آتش جهنم وارد نمی‌شوند».[7]
ابن حجر عسقلانی نیز در شرح همین روایت در معنای «اعملوا ما شئتم فقد غفرت لکم» می‌گوید:« معنایش این نیست که از اصحاب گناه سر نمی‌زند بلکه معنایش این است که خداوند آن‌ها را بخشیده است».[8]
اين روايت در 10 جای صحيح بخاری و صحيح مسلم آمده است و از قطعيات عقائد اهل سنت است.
پاسخ این است :
1. این روایت به این معناست که مقام صحابه از مقام پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) بالاتر است، چون خداوند متعال در حق پیامبرش این‌گونه می‌فرماید: « وَلَقَدْ أُوحِيَ إِلَيْكَ وَإِلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكَ لَئِنْ أَشْرَكْتَ لَيَحْبَطَنَّ عَمَلُكَ وَلَتَكُونَنَّ مِنَ الْخَاسِرِينَ [سوره زمر/65] و قطعا به تو و به كسانى كه پيش از تو بودند وحى شده است اگر شرك ورزى حتما كردارت تباه و مسلما از زيانكاران خواهى شد».
و در جای دیگر می‌فرماید: «إِذًا لَأَذَقْنَاكَ ضِعْفَ الْحَيَاةِ وَضِعْفَ الْمَمَاتِ ثُمَّ لَا تَجِدُ لَكَ عَلَيْنَا نَصِيرًا سوره إسراء/آيه75] اگر به سوی آنان متمایل می‌گشتی حتما تو را دو برابر [در] زندگى و دو برابر [پس از] مرگ [عذاب] مىچشانيديم آنگاه در برابر ما براى خود ياورى نمى يافتى».
مگر قرآن کریم نمی‌فرماید:«فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْرًا يَرَهُ وَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ[زلزله/6-7] پس هر كه هم وزن ذرهاى نيكى كند [نتيجه] آن را خواهد ديد و هر كه هم وزن ذرهاى بدى كند [نتيجه] آن را خواهد ديد» آیا این گفته بخاری خلاف نص صریح قرآن نمی‌باشد؟
چه مصیبت و فاجعه‌ای از این بالاتر که خداوند پیامبرش را به خاطر عمل‌کردش مورد بازخواست و عتاب قرار می‌دهد اما از صحابه فقط به دلیل مصاحبت با ایشان و شرکت در جنگ بدر بگذرد و بگوید هرکاری که خواستید انجام بدهید.
بنابراین اگر قرار باشد خداوند به کسی چنین حرفی بزند و او را در هر کاری مبرا سازد، ابتدا می‌بایست به خود پیامبر چنین حرفی بزند در حالی که قرآن کریم خلاف آن را می‌گوید.
2. آیا همه صحابی در جنگ بدر حضور داشتند؟ در حالی که اهل سنت با این روایت یک قاعده کلی برای تمامی صحابی درست کرده‌اند.
3. اگر خداوند متعال تمامی گناهان اصحاب بدر را بخشیده است پس چرا شخص خلیفه دوم، بر همین اصحاب بدر از جمله ولید بن عقبه که شراب نوشیدند و ... حد جاری نمود . آیا عمل خلیفه دوم خلاف دستور خداوند نبود؟ عمل خلیفه را بپذیریم یا گفته صحیح بخاری را؟[9]
بنابراین با این ادله و توجیهات هرگز نمی‌توان تئوری عدالت صحابه را اثبات نمود و بر روی اعمال شنیع و کثیف برخی از صحابه پرده گذاشت و به جای آن‌که شیعه را متهم به کفر صحابه کرد. باید به این مسأله نگاه واقع بینانه کرد و تمامی صحابه را با یک دید نگاه نکرد، بلکه عمل‌کرد هر یک از اصحاب را بر اساس قرآن و سنت سنجید و بررسی کرد.
______________________________________________
پی‌نوشت
[1]. صحیح بخاری، ج5، ص2048، ح5040.متن عربی: «... فقالوا : یا ابا هریره سمعت هذا من رسول الله؟ فقال لا هذا من کیس ابی هریره»
[2]. فیض القدیر، ج6، ص280، ح8995؛ شرح النووی صحیح مسلم، ج1، ص68.
[3]. صحیح بخاری، ج6، ص 2488، ح 6393.
[4].همان.
[5]. همان،ج6، ص2493 ، ح 6414.
[6]. همان، ج5، 2309، ح5904.
[7]. در السحابه فی مناقب القرابه و الصحابه، ص 124.
[8]. فتح الباری بشرح صحیح البخاری، ج8، ص 514.
[9]. صحيح مسلم، ج5، ص126.