اختفاى قبر حضرت براى همگان نبود، بلکه غرض حضرت از وصیت به مخفى بودن قبر این بود که بنى امیه محل قبر را ندانند، چرا که اگر مى دانستند قبر مطهرش کجا است، جنازه را بیرون مى آورده و آتش مى زدند.
پرسش: چرا قبر حضرت على علیهالسلام صد سال مخفى بوده است؟
درزمان امام علی (ع)عوامل و حوادث گوناگونى به وقوع پیوپسته بود که با وجود آن برخی نسبت به امام علی عداوت و کینه داشته باشند؛ از آن جمله
1- امیرالمؤمنین علیهالسلام همیشه به حق عمل مى کرد و عمل به حق در کام بیشتر مردم تلخ بود
2-کشتن بسیارى از سران کفر در زمان پیامبر، از قریش و یهودیان و ...
3-جنگ جمل که برنامه ریزى اصلى آن با عایشه بود .
4-جنگ صفین که با معاویه و لشکر او انجام شد
5-ماجراى پذیرش حکمیت.
6-جنگ نهروان که با خوارج صورت گرفت.
ناگفته نماند که منشأ و بهانه این وقایع در زمان حکومت حضرت على علیهالسلام و دشمنى ها با او، قتل عثمان بود؛ خوارج نهروان جنگ با حضرت على علیهالسلام را عبادت مى دانستند و سب و دشمنى حضرت و کشتن کسانى را که منسوب و یا وابسته به امام بودند، در سرلوحه برنامه هاى آنان قرار داشت، چنان که عبدالله بن خبّاب بن ارت را که از اصحاب حضرت بود، با همسرش به شهادت رساندند.
دشمنى ها از سوى آنان ادامه یافت تا این که عبدالرحمان بن ملجم حضرت على علیهالسلام را به شهادت رساند، پس از مراسم تشییع و تدفین، ابن ملجم را براى اجراى قصاص به حضور امام مجتبى علیهالسلام آوردند، به حضرت عرض کرد: مى خواهم در گوش شما آهسته چیزى بگویم؛ امام حسن علیهالسلام پیشنهاد او را رد کرد و فرمود: مى خواهد گوش مرا به دندان بگیرد؛ ابن ملجم گفت: به خدا قسم! اگر مى گذاشت گوشش را جدا مى کردم.
براساس این مسئله توجه به دو نکته ضرورى است:
الف) هرگاه قاتل در بند و کسى که در انتظار کشته شدن به سر مى برد، این گونه دشمنى خود را اظهار کند، چگونه خواهند بود کسانى که هیچ منعى براى دشمنى نداشته باشند؟
ب) هر گاه خوارج که هیچ قدرت حکومتى و غیر آن را در اختیار نداشتند، این گونه دشمنى خود را ابراز کنند، چگونه خواهد بود افکار یاران معاویه و خاندان بنى امیه، در حالى که حکومت در اختیار آنان بود؟ از اطراف هدایا به سوى آنان سرازیر مى شد، آنان مبالغه در محو آثار [ آل محمد صلى الله وعلیه وآله ] را از اعظم قربات مى دانستند.(1)
روشن است که انواع دشمنى ها با حضرت و یاران او با شهادت حضرت به پایان نرسید. صفحات تاریخ مملو از این قبیل عداوت ها است. لعن و سب حضرت على و امام حسن و امام حسین علیهمالسلام در قنوت نماز و تحت تعقیب قرار دادن اصحاب حضرت همانند میثم تمار و رشید هجرى و جویریة بن مسهر توسط معاویه، نیز لعن امام علیهالسلام در منابر و خطبه هاى نماز جمعه، و انواع اهانت ها به حضرت، بخشى از این دشمنى ها است(2).
مجموعه این عوامل سبب شد که حضرت على علیهالسلام وصیت کند که مخفیانه او را دفن کنند و قبر مطهرش را پنهان نمایند. برخى از مورخان و سیره نگاران در این زمینه آورده اند:
اختفاى قبر حضرت براى همگان نبود، بلکه مقصود مخفى بودن آن از دشمنان و نا اهلان بود از محمد بن سائب کلبى درباره علت این امر سؤال شد، در پاسخ گفت: از ترس خوارج و دیگران.(3).
مجلسى هم علت اختفاى قبر حضرت را ترس از خوارج و منافقان مى داند.(4).
در عبارت دیگرى آورده است: غرض حضرت از وصیت به مخفى بودن قبر این بود که بنىامیه محل قبر را ندانند، چرا که اگر مى دانستند قبر مطهرش کجا است، جنازه را بیرون مى آورده و آتش مى زدند، همان گونه که با جنازه زید بن على بن الحسین علیهمالسلام چنین کردند. بنابراین احتمال اهانت به جنازه امیرمؤمنان علیهالسلام وهتک حرمت به ساحت حضرت، بسیار جدى بود.(5)
برخى از عالمان تصریح کرده اند: چون حضرت على علیهالسلام نسبت به دشمنى هاى بنى امیه آگاهى داشتند، به اختفاى قبر خود وصیت فرمودند.(6)
با انقراض دولت بنى امیه به مرور زمان از دشمنى ها نسبت به حضرت کاسته شد، به نحوى که امام صادق علیهالسلام در دوران بنى عباس مانع اختفا را برطرف دانست و با زیارت قبر حضرت، مردم را به آن راهنمایى کردند.(7)
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
پی نوشت ها:
1.سید عبدالکریم بن طاووس، فرحة الغرى، منشورات الشریف الرضى، قم، ص 17 – 19
همان، ص 23 - 25. 2
3. همان، ص 123 – 124
محمد باقر مجلسى، بحارالأنوار، ج 42، ص 338. 4
5.همان، ص 392
6.قطب الدین راوندى، الخرائج و الجرائح، ج ، مؤسسة الامام المهدى، قم، 1409 ه' ، ج 1، ص 234؛ مفید، الارشاد، ج 1، ص 10؛ الطبرسى، تاج الموالید (مجموعه نفیسه) نشر مکتبة آیة الله العظمى مرعشى نجفى، ص 93.
7.همان، ص 93، 94
برگرفته از مرکز ملی پاسخگویی به مسائل دینی
انواع دشمنى ها با حضرت و یاران او با شهادت حضرت به پایان نرسید. صفحات تاریخ مملو از این قبیل عداوت ها است. لعن و سب حضرت على و امام حسن و امام حسین علیهمالسلام در قنوت نماز و تحت تعقیب قرار دادن اصحاب حضرت همانند میثم تمار و رشید هجرى و جویریة بن مسهر توسط معاویه، نیز لعن امام علیهالسلام در منابر و خطبه هاى نماز جمعه، و انواع اهانت ها به حضرت، بخشى از این دشمنى ها است.
مجموعه این عوامل سبب شد که حضرت على علیهالسلام وصیت کند که مخفیانه او را دفن کنند و قبر مطهرش را پنهان نمایند. برخى از مورخان و سیره نگاران در این زمینه آورده اند:
اختفاى قبر حضرت براى همگان نبود، بلکه غرض حضرت از وصیت به مخفى بودن قبر این بود که بنى امیه محل قبر را ندانند، چرا که اگر مى دانستند قبر مطهرش کجا است، جنازه را بیرون مى آورده و آتش مى زدند، همان گونه که با جنازه زید بن على بن الحسین علیهمالسلام چنین کردند. بنابراین احتمال اهانت به جنازه امیرمؤمنان علیهالسلام وهتک حرمت به ساحت حضرت، بسیار جدى بود.