آثار غذایی که می‌خوریم صرفاً در تامین ویتامین و پروتئین و به طور کلی تامین انرژی بدن خلاصه نمی‌شود، بلکه در روح انسان‌ها نیز تاثیر می‌گذارد. یعنی روح انسان‌ها از غذاهای حلال و یا حرام تاثیر می‌پذیرد.
مقدمه: درختی که میوه می‌دهد هر میزان که آبی که به ریشه آن می‌رسد پاک‌تر باشد میوه‌اش نیز گواراتر و پاک‌تر است و هر میزان آبی که به ریشه‌اش می‌رسد آلوده و کثیف باشد یا آن درخت می‌پوسد و یا اگر هم میوه دهد، میوه‌اش بدمزه و تلخ است. انسان‌ها نیز در مواجهه با غذاهایی که می‌خورند از نظر حلال و یا حرام بودن آن غذاها، عملکردهای خاصی از خود بروز می‌دهند. یعنی غذاهای حلال روح انسان را منور می‌گرداند و او را به انجام اعمال صالح و فرمانبری از خداوند متعال وا می‌دارد، اما غذاهای حرام روح انسان را مکدر و آلوده می‌سازد و او را به انجام گناهان و قساوت قلب و نافرمانی از خداوند متعال وا می‌دارد.
آن غذاهایی برای انسان‌ها حلال است که از طرق حلال به دست آمده باشد، این گونه غذاها علاوه بر اینکه انرژی و مواد مغذی بدن را فراهم می‌آورند، بلکه در تدین انسان‌ها نیز تاثیرات بسیار مثبتی را از خود به جای می‌گذارند، چنانچه حضرت امام جعفر صادق علیه السلام می‌فرمایند: «لا تَدَعْ طَلَبَ الرِّزقِ مِن حِلِّهِ فإنّهُ أعوَنُ لَك على دِينِكَ، و اعقِلْ راحِلَتَكَ و تَوَكَّلْ» [۱] «به دست آوردن روزى حلال را رها مكن؛ زيرا روزى حلالْ تو را در دينت بيشتر كمك مى كند، زانوى اشترت را ببند و آنگاه توكّل كن».
به دست آوردن روزی حلال کاری بسیار دشوار و پرزحمت است که بسیاری از انسان‌ها به خاطر زحمتی که باید متحمل شوند دست از طلب آن برمی‌دارند و به دنبال روزی حرام می‌روند، این در حالی است که خداوند متعال بنده‌هایی را که برای طلب روزی حلال به زحمت بیفتند را دوست می‌دارد، چنانچه نبی اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می‌فرمایند: «إنَّ اللّه َ تَعالى يُحِبُّ أن يَرى عَبدَهُ تَعِبا في طَلَبِ الحَلالِ» [۲] «خداوند متعال ، دوست دارد كه بنده اش را در جستجوى مال حلال ، خسته ببيند».
همانگونه که غذاهای حلال تاثیرات بسزایی در صفای معنوی و روحی انسان‌ها و انجام اعمال صالح دارند، غذاهای حرام نیز عکس این تاثیرات را بر جای می‌گذارند، به طوری که بسیاری از اعمال زشت و گناهانی که از انسان سر می‌زند ریشه در آلودگی روح انسان‌ها به وسیله غذاهای حرام دارد. غذاهای حرام روح انسان‌ها را آلوده می‌کند و در نتیجه این آلودگی روح، انسان‌ها به انجام گناه‌ها و نافرمانی از خداوند متعال روی می‌آورند و به قساوت مبتلا می‌شوند.
این تاثیر غذاهای حرام بر یاران یزید بود که موجب شد که آنان به قساوتی مبتلا شوند که حضرت امام حسین علیه السلام و فرزندان و یاران او را وحشیانه به شهادت برسانند و حتی به خاطر این اقدام وحشیانه‌شان جشن و پاکوبی به راه بیندازند! چنانچه حضرت امام حسین علیه السلام خطاب به آنان فرمود: «وَيلَكُم ! ما علَيكُم أن تُنصِتوا إلَيَّ فَتَسمَعوا قَولي ؟! و إنّما أدعُوكُم إلى سَبيلِ الرَّشادِ ··· و كُلُّكُم عاصٍ لِأمري غيرُ مُستَمِعٍ قَولي فقد مُلِئَت بُطونُكُم مِن الحَرامِ و طُبِعَ على قُلوبِكُم» [۳] «واى بر شما! شما را چه زيان كه به من گوش دهيد و گفتار مرا ، كه به راه راستتان فرا مى خوانم بشنويد··· همه شما از من نافرمانى مى كنيد و به سخنان من گوش نمى دهيد؛ زيرا شكمهايتان از حرام پر شده و بر دلهايتان مُهر (قساوت) خورده است».
کسب روزی حرام علاوه بر اینکه آثار سوء فردی دارد دارای آثار سوء اجتماعی نیز هست به گونه‌ای که وقتی که کسب مال حرام در بین مردم تبدیل به امری عادی شود موجب می‌شود که عموم مردم جامعه نسبت به کسب مال و روزی هرچند حرام ولع و طمع پیدا کنند که در نتیجه آن موجب می‌شود که اخلاق اسلامی و اجتماعی به مخاطره بیفتد و در نتیجه به جای حاکمیت صلح و صفا دشمنی و کینه بین مردم حاکم شود، علاوه بر آن به سبب عادی شدن کسب روزی حرام مردم دیگر برایشان فرقی ندارد که روزی حلال کسب کنند یا حرام و در نتیجه حریم‌های اجتماعی نادیده گرفته می‌شود و انواع فسادهای مالی مانند کلاهبرداری و دزدی در بین مردم زیاد می‌شود که در نتیجه همه آنها جامعه حرام خور فروپاشی اصول اخلاقی و هرج و مرج و بی بندوباری خود را خواهد دید. نبی اکرم صلی الله علیه و آله و سلم نیز نسبت به فراگیری حرام خوری در بین امت خود بیم داشتند و می‌فرمودند: «إنَّ أخوَفَ ما أخافُ على اُمَّتي مِن بَعدي هذهِ المَكاسِبُ الحَرامُ ، و الشَّهوَةُ الخَفيَّةُ ، و الرِّبا» [۴] «بيشترين چيزى كه پس از مرگم، از آن بر امّتم بيم دارم، اين كسبها و درآمدهاى حرام و شهوت ناپيدا و ربا خوارى است».
پی نوشت
[۱] امالی، شیخ طوسی، صفحه ۱۹۳
[۲] کنز العمال، متقی هندی، جلد ۴، صفحه ۴، حدیث ۹۲۰۰
[۳] بحارالانوار، علامه مجلسی، جلد ۴۵، صفحه ۸
[۴] الکافی، کلینی، جلد ۵، صفحه ۲۴