مرگ یک فرایند طبیعی عالم هستی است شناخت و باور صحیح نسبت به مرگ موجب می‌شود که انسان به مرگ به عنوان نقطه پایان زندگیش نگاه نکند بلکه آن را مقدمه‌ای برای بازگشتش به سوی خداوند متعال و شروع حیات جدیدش که حیاتی ابدی است بداند.
مقدمه: ممکن است در زندگیمان به سوگ بسیاری از بستگان و آشنایان و دوستانمان نشسته باشیم و این گونه بپنداریم که مرگ آنها یعنی پایان آنها برای همیشه و همین سطح فکر بسیار پایین نسبت به مرگ ما را دچار بحران‌های روحی و عاطفی و قرار گرفتن در افسردگی و اختلال‌های روانی کند، این سطح فکر پایین و باور اشتباه نسبت به مرگ به خاطر این است که یا اعتقادات انسان‌ها به آموزه‌های اسلامی که بخش مهمی از آن پرداختن به مفهوم مرگ است ضعیف است و یا اینکه بسیاری از انسان‌ها از آنجا که مسلمان نیستند و پیروان ادیان دیگری هستند و یا اینکه اصلاً پیرو هیچ دینی نیستند و ماتریالیسم هستند و همه چیز را در این جهان مادی می‌بینند موجب شده است که دچار باوری کاملاً اشتباه نسبت به مرگ شده‌اند.
این در حالی است که مرگ یکی از مهم‌ترین مواردی است که در آموزه‌های اسلام به آن پرداخته شده است به گونه‌ای که یک سوم از آیات کل قرآن کریم را مطالبی در مورد مرگ و معاد تشکیل داده است، به طور مثال خداوند متعال در قرآن کریم مرگ را یکی از مبرهن‌ترین حقایق هستی برشمرده است و می‌فرماید: «قُلِ اللَّهُ يُحْيِيكُمْ ثُمَّ يُمِيتُكُمْ ثُمَّ يَجْمَعُكُمْ إِلَىٰ يَوْمِ الْقِيَامَةِ لَا رَيْبَ فِيهِ وَلَٰكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ» [۱] «بگو: «خداوند شما را زنده می‌کند، سپس می‌میراند، بار دیگر در روز قیامت که در آن تردیدی نیست گردآوری می‌کند؛ ولی بیشتر مردم نمی‌دانند».
هر انسانی که به آیات الهی اعتقادی قلبی و عمیق داشته باشد این را می‌داند که مرگ یک برهه‌ای است که در تمامی موجودات عالم وجود دارد و در انسان‌ها نیز وجود دارد، پس به خاطر همین مشترک بودنش انقدر بیتابی نمی‌کند و با آن مقابله نمی‌کند، متاسفانه ما شاهد هستیم که بسیاری از انسان‌ها وقتی که عزیزشان را از دست می‌دهند از مرگ او بسیار بیتابی می‌کنند و این بیتابی آنها به گونه‌ای است که انگار این مرگ فقط شامل آن فرد مرحوم می‌باشد و خودشان قرار نیست که بمیرند! آیه‌ای از قرآن کریم که خیلی در مورد مرگ استفاده می‌شود این آیه از قرآن کریم است: «كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ ۖ ثُمَّ إِلَيْنَا تُرْجَعُونَ»[۲]«هر انسانی مرگ را می‌چشد، سپس شما را بسوی ما بازمی‌گردانند».
بنا به این آیه شریفه مرگ یک برهه مشترک زمانی است که تمامی موجودات عالم از جمله انسان‌ها آن را تجربه می‌کنند و در حقیقت دریچه‌ای است تا به سوی خداوند متعال برگردیم.
بنابراین این نوع نگرش ما به مرگ است که واکنش ما نسبت به آن را رقم می‌زند و البته دین مبین اسلام انسان‌ها را در مواجهه با مرگ بستگان و آشنایان به صبر و شکیبایی و دعا دعوت نموده است و هر انسانی که واقعاً مومن به این آموزه‌ها باشد تمامی شیرینی‌ها و تلخی‌ها و برهه‌های زندگی که مرگ یکی از آن برهه‌ها است را از طرف خداوند متعال دانسته و در مقابل مشیت الهی تسلیم خواهد بود.
آموزه‌های اسلامی نگرش ما را به مرگ از نگرشی کاملاً سطحی به نگرشی کاملاً خارق‌العاده تغییر می‌دهند، به گونه‌ای که موجب می‌شوند که نگرش ما به مرگ اینگونه باشد که مرگ را خط آخر حیات دنیوی ندانیم بلکه آن را به عنوان گامی برای یک تحول بسیار بزرگ که آن برگشتن به سوی خداوند متعال و شروع یک زندگی جدید که زندگی جاودانه است بدانیم، چنانچه خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: «نَحْنُ قَدَّرْنَا بَيْنَكُمُ الْمَوْتَ وَمَا نَحْنُ بِمَسْبُوقِينَ، عَلَىٰ أَنْ نُبَدِّلَ أَمْثَالَكُمْ وَنُنْشِئَكُمْ فِي مَا لَا تَعْلَمُونَ» [۳] «ما مرگ را بر همه شما مقدّر ساختیم و هیچ کس بر قدرت ما سبق نتواند برد، در اینکه شما را فانی کرده و خلقی دیگر مثل شما بیافرینیم و شما را به صورتی (در جهانی دیگر) که اکنون از آن بی‌خبرید برانگیزیم».
در حقیقت مرگ موجب می‌شود که انسان از حیات فانی و کوتاه مدت خود به حیات واقعی و جدی خود که آن حیات ابدی است پرواز کند، و انسان زمانی می‌تواند به زندگی دنیوی خودش معنا ببخشد که به مرگ باور صحیح که بر مبنای آموزه‌های اسلامی است داشته باشد.
پی نوشت
[۱] سوره جاثیه، آیه ۲۶
[۲] سوره عنکبوت، آیه ۵۷
[۳] سوره واقعه، آیات ۶۰ و ۶۱