عوامل اتحاد و همبستگی

عوامل اتحاد و همبستگی:

۱. دین اسلام

۲. پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله)

وجود پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) در جامعه آن روز جاهلی، باعث اتحاد و همدلی بین آنان شد و این امر در تاریخ به اثبات رسیده است؛ چنان که در بخش ارزش وحدت نیز به آن اشاره کردیم.

«جان دیون پورت» می‌نویسد: «محمد (صلی الله علیه وآله)، یک فرد ساده، قبایل پراکنده، کوچک، برهنه و گرسنه کشور خود را به یک جامعه فشرده و منضبط تبدیل کرد.» (عذر تقصیر به پیشگاه محمد (صلی الله علیه وآله) و قرآن، ترجمه سید غلامرضا سعیدی، ص ۷۷)

سرسپردگی در برابر فرامین و سنت‌های پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) در آن دوران، می‌توانست جامعه اسلامی و اقشار مختلف آن را به همسویی و همگرایی سوق دهد. زبیر بن عوام با یکی از انصار در مسئله‌ای اختلاف نظر پیدا کردند. رسول خدا (صلی الله علیه وآله) حکمی کرد که مورد قبول مرد انصاری واقع نشد، آن گاه این آیه نازل شد: (تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۰، ج ۵، ص ۱۴۷)

«فَلا وَ رَبِّكَ لَا يُؤْمِنُونَ حَتَّى يُحَكِّمُوكَ فِيمَا شَجَرَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ لَا يَجِدُوا فِي أَنْفُسِهِمْ حَرَجًا مِمَّا قَضَيْتَ وَ يُسَلِّمُوا تَسْلِیمًا»؛ (سوره نساء، آیه ۶۵)

«پس به پروردگارت قسم که آنها مؤمن نخواهند بود، مگر اینکه تو را در اختلافات خود به داوری طلبند و سپس در دل خود از داوری تو احساس ناراحتی نکنند و کاملاً تسلیم آن باشند.»

علی (علیه السلام) وجود پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) را در زمان خودش عامل مهم ایجاد اتحاد و همبستگی در جامعه آن زمان می‌داند و می‌گوید: «پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) آنچه را که به او وحی شد، آشکار ساخت و پیام‌های پروردگارش را رساند و شکاف‌های اجتماعی را به وحدت اصلاح کرد و فاصله‌ها را به هم پیوند داد و پس از آنکه آتش دشمنی و کینه‌های برافروخته در دل‌ها راه یافته بود، میان خویشاوندان یگانگی برقرار کرد.» (نهج البلاغه، خطبه ۲۳۱)

و شبیه این جملات را در بخش‌های دیگر دارد. (قبلاً در بحث ارزش اتحاد ذیل رهاورد بعثت بیان شد.)

علی (علیه السلام) نقش وجودی پیامبر (صلی الله علیه وآله) و سخنان او را در ایجاد همبستگی و همدلی در طول تاریخ کارساز می‌داند؛ لذا در سرزنش عده‌ای که دست به ایجاد اختلاف می‌زنند، می‌فرماید: «إِلَهُهُمْ وَاحِدٌ وَ نَبِيُّهُمْ وَاحِدٌ؛ خدای آنها یکی و پیغمبرشان [هم] یکی است. با این حال چرا اختلاف می‌کنند؟» (نهج البلاغه، خطبه ۱۸)

این نشان می‌دهد که در رسالت، در کنار توحید، محور وحدت و یگانگی است.