شجره طیبه چیست

شجره طیبه چیست ؟

شجره طیبه درخت پاک و بابرکتی است که در آیات ۲۴ و ۲۵ سوره ابراهیم، کلمه طیبه به آن تشبیه شده است.

شجره طیبه چیست

أَلَمْ تَرَ‌ كَيْفَ ضَرَ‌بَ اللَّـهُ مَثَلًا كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرَ‌ةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُهَا ثَابِتٌ وَفَرْ‌عُهَا فِي السَّمَاءِ تُؤْتِي أُكُلَهَا كُلَّ حِينٍ بِإِذْنِ رَ‌بِّهَا ۗ وَيَضْرِ‌بُ اللَّـهُ الْأَمْثَالَ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُ‌ونَ﴿۲۴-۲۵﴾

اآيا نديدى خدا چگونه مَثَل زده: سخنى پاك كه مانند درختى پاك است كه ريشه‌اش استوار و شاخه‌اش در آسمان است؟ ميوه‌اش را هر دم به اذن پروردگارش مى‌دهد. و خدا مَثَلها را براى مردم مى‌زند، شايد كه آنان پند گيرند.

شجره طیبه چیست ؟

سید محمدحسین طباطبایی در تفسیر المیزان می‌گوید نتیجه تدبر در این آیات این است که منظور از «کلمه طیّبه» که به «شجره طیّبه» تشبیه شده، همان اعتقاد حقی(اعتقاد به توحید و استقامت بر آن) است که ثابت و محفوظ از هر گونه تغییر و زوال و نابودی است و مؤمنان، در دنیا و آخرت از آثار و برکات این ایمان و استقامت بهره‌مند خواهند بود. در تفسیر نمونه با استناد به واژه‌های موجود در آیه، ویژگی‌هایی را برای شجره طیبه ذکر کرده است:

موجودی است دارای رشدو نمو، نه جامد و بی‌حرکت؛ (شجره)
این درخت از نظر میوه، منظره، رایحه و شکوفه‌های آن پاکیزه است؛ (طیبة)
دارای نظام حساب شده‌ای است و هرکدام از ریشه، ساقه و برگ‌های آن ماموریت و وظیفه‌ای دارند؛ (اصلها و فرعها)
اصل و ریشه آن ثابت و استوار است؛ (اصلها ثابت)
شاخه‌های آن در یک محیط پست و محدود نیست بلکه سر بر آسمان دارد؛ (فرعها فی السماء)
پُربار و مُوَلِّد است و میوه‌اش را به همگان ارزانی می‌دارد؛ (توتی اکلها)
بهره‌برداری از ثمر آن در همه زمان‌ها؛ (کل حین)
میوه دادن آن بی‌حساب نیست و مشمول قوانین آفرینش و سنت الهی است. (باذن ربها)

شجره طیبه چیست ؟

در تفاسیر، جوامع روایی و کتاب‌های عرفانی برای واژه شجره طیبه مصادیق گوناگونی از جمله وجود حضرت حق، اهل بیت(ع)، موجودات، حقیقت محمدیه، انسان‌ها، انسان کامل، عشق و محبت، معرفت، ایمان، توحید، دین اسلام، عالم نور و برخی از درختان ذکر شده است.

وجود

وجود از اصطلاحات مهم فلسفی و عرفانی است که به عنوان یکی از مصادیق شجره طیبه معرفی شده است. بر اساس این دیدگاه وجود فقط در وجود حضرت حق واحد منحصر است و تمامی موجودات تجلیات وجود حضرت حق هستند.

شجره طیبه چیست | اهل بیت(ع)

در روایات متعددی منظور از شجره طیبه را اهل بیت(ع) دانسته‌اند که ثمرات زیادی برای جامعه دارند. در کتاب کافی از امام صادق(ع) در تفسیر این فراز از آیه ۲۴ سوره ابراهیم «کشَجَرَةٍ طَیبَةٍ أَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِی السَّماءِ» آمده است که «َرَسُولُ اللَّهِ ص أَصْلُهَا وَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع فَرْعُهَا وَ الْأَئِمَّةُ مِنْ ذُرِّيَّتِهِمَا أَغْصَانُهَا وَ عِلْمُ الْأَئِمَّةِ ثَمَرَتُهَا وَ شِيعَتُهُمُ الْمُؤْمِنُونَ وَرَقُهَا...؛ پیامبر اسلام(ص)‌ ریشه این درخت است و امیر مؤمنان شاخه آن و امامان که از ذریه آنها هستند شاخه‌های کوچک‌تر و علم امامان میوه این درخت و پیروان با ایمان آنها برگ‌های این درختند... .»

برخی از درختان

بسیاری از مفسران با استناد به روایاتی از صحابه از جمله ابن عباس منظور از شجره طیبه را درختانی مانند نخل، انار، زیتون، انگور یا درختان مثمر معرفی کرده‌اند.

شجره طیبه چیست

منظور از شجره طیبه چیست ؟

منظور از شجره طیبه هر موجود پاک و پر برکتى است، با چند ویژگى: 1-  داراى رشد و نمو، 2- طیّب از هر نظر، 3- داراى نظام حساب شده اى است که اصل و ریشه آن ثابت و مستحکم است، 5- شاخـه هاى آن در یک محیط پست و محدود نیست، 6-  پربار در هر فصل است، 7-  میوه دادن آن نیز بى حساب نیست... که همه اینها در کلمه توحید و در یک انسان موحّد و در یک برنامه سازنده و پاک می باشد.

خداى متعال در آیه 24 سوره ابراهیم مى فرماید: (آیا ندیدى چگونه خدا براى کلام پاکیزه مثالى زده و آن را به شجره طیّبه و پاکى تشبیه کرده است؟)؛ «أَلَمْ تَرَ کَیْفَ ضَرَبَ الّلهُ مَثَلاً کَلِمَةً طَیِّبَةً کَشَجَرَة طَیِّبَة». سپس به ویژگیهاى این شجره طیّبه (درخت پاکیزه و پر برکت) مى پردازد و به تمام ابعاد آن ضمن عبارات کوتاهى اشاره مى کند.اما پیش از آن که ویژگیهاى این شجره طیّبه را همراه قرآن بررسى کنیم، باید ببینیم منظور از «کلمه طیّبه» چیست؟ بعضى از مفسران آن را به کلمه توحید و جمله «لا الهَ الاّ الّله» تفسیر کرده اند. در حالى که بعضى دیگر، آن را اشاره به اوامر و فرمان هاى الهى مى دانند. بعضى دیگر آن را ایمان مى دانند که محتوا و مفهوم «لا الهَ الاّ الّله» است. بعضى دیگر، آن را به شخص «مؤمن» تفسیر کرده اند و بعضى دیگر روش و برنامه هاى سازنده را در تفسیر آن آورده اند. ولى با توجه به وسعت مفهوم و محتواى «کلمه طیّبه» مى توان گفت، همه اینها را شامل مى شود؛ زیرا «کَلِمَه» به معنى وسیع، همه موجودات را در بر مى گیرد و به همین دلیل بر مخلوقات «کلمة الّله» گفته مى شود. و «طیّب» هر گونه شىء پاک و پاکیزه است، نتیجه این که این مثال هر سنّت، دستور، برنامه، روش، هرعمل، هر انسان، و خلاصه هر موجود پاک و پر برکتى را شامل مى شود، و همه اینها همانند یک درخت پاکیزه است با ویژگى هاى زیر:

1ـ موجودى است، داراى رشد و نمو، نه بى روح، و نه جامد و بى حرکت بلکه پویا، رؤیا و سازنده دیگران و خویشتن (تعبیر به شجره بیانگر این حقیقت است).

2ـ این درخت، پاک است و طیّب اما از چه نظر؟ چون انگشت روى هیچ قسمتى گذارده نشده، مفهومش این است: از هر نظر، منظره اش پاکیزه، میوه اش پاکیزه، شکوفه و گلشن پاکیزه، سایه اش پاکیزه، و نسیمى که از آن بر مى خیزد نیز پاکیزه است.

3ـ این شجره، داراى نظام حساب شده اى است، ریشه اى دارد و شاخه ها و هر کدام مأموریت و وظیفه اى دارند، اصولاً وجود اصل و فرع در آن، دلیل بر حاکمیت نظام حساب شده اى بر آن است.

4ـ «اصل و ریشه آن ثابت و مستحکم» است، به طورى که طوفان ها و تند بادها نمى تواند آن را از جا برکند، و توانائى آن را دارد که شاخه هاى سر به آسمان کشیده اش را در فصا در زیر نور آفتاب و در برابر هواى آزاد معلّق نگاه دارد و حفظ کند، چرا که شاخه خر چه سر کشیده تر باشد، باید متّکى به ریشه قوى تر باشد «أصْلُها ثابِتٌ».

5ـ شاخـه هاى این شجره طیّبه در یک محیط پست و محدود نیست، بلکه بلند آسمان، جایگاه اوست، این شاخه ها سینه هوا را شکافته و در آن فرو رفته، آرى (شاخه هایش در آسمان است)؛ «وَ فَرْعُها فِى الْسَّماءِ». روشن است، هر قدر شاخه ها برافراشته تر باشند، از آلودگى گرد و غبار زمین دورترند و میوه هاى پاک ترى خواهند داشت، و از نور آفتاب و هواى سالم بیشتر بهره مى گیرند و آن را به میوه هاى طیّب خود بهتر منتقل مى کنند.

شجره طیبه چیست ؟

6ـ این شجره طیّبه، شجره پربار است نه همچون درختانى که میوه و ثمرى ندارند، بنابراین مولّد هستند (و میوه خود را مى دهند)؛ «تُؤْتِى أُکُلَه».

7ـ اما نه در یک فصل، یا دو فصل، بلکه در هر فصل، یعنى «هر زمان» که دست به سوى شاخه هایش دراز کنى محروم بر نمى گردى «کُلَّ حِین».

8ـ میوه دادن آن نیز بى حساب نیست، بلکه مشمول قوانین آفرینش است و طبق یک سنّت الهى و (به اذن پروردگارش) این میوه را به همگان ارزانى مى دارد «بِاِذْنِ رَبِّه». اکنون درست بیاندیشیم، و ببینیم این ویژگى ها و برکان را در کجا پیدا مى کنیم؟ مسلّماً در کلمه توحید و محتواى آن و در یک انسان موحّد و با معرفت و در یک برنامه سازنده و پاک، اینها همه روینده، پوینده و متحرّک هستند همه داراى ریشه هاى محکم و ثابت اند، همه داراى شاخه هاى فراوان و سر به فلک کشیده و دور از آلودگى ها و کثافات جسمانى، همگى پرثمرند و نورپاش و فیض بخش.هر کس به کنار آنها بیاید و دست به شاخسار وجودشان دراز کند در هر زمانى که باشد از میوه هاى لذیذ و معطر و نیرو بخششان بهره مى گیرد. تندباد حوادث و طوفان هاى سخت و مشکلات، آنها را از جا حرکت نمى دهد، افق فکر آنها محدود به دنیاى کوچک نیست، حجاب هاى زمان و مکان را مى درند و به سوى ابدیت و بى نهایت پیش مى روند.برنامه هاى آنها از سر هوى و هوس نیست بلکه همگى به اذن پروردگار و طبق فرمان او است و این حرکت و پویائى و ثمر بخش بودن نیز از همین جا سرچشمه مى گیرد.مردان بزرگ و با ایمان این کلمات طیّبه پروردگار، حیاتشان مایه برکت است، مرگشان موجب حرکت، آثار آنها و کلمات و سخنانشان و شاگردان و کتابهایشان و تاریخ پر افتخارشان و حتى قبرهاى خاموششان همگى الهام بخش است و سازنده و تربیت کننده. آرى، (خداوند این چنین بر مردم مثل مى زند، شاید متذکّر شوند)؛ «وَ یَضْرِبَ الّلهُ الْأمْثالَ لِلنّاسِ لَعَلَّهُمْ یَتَذَکَّرُون».