چکیده: شکی نیست که رسیدن به بلوغ جسمی یکی از شروط ازدواج است ولی همیشه این مطلب را باید در نظر داشت که شرط لازم ممکن است کافی نباشد و ازدواج شروط دیگری را نیز مطالبه نماید.
بی‌تردید ازدواج از جمله مسائلی است که توجه درست به آن می‌تواند بخش زیادی از مشکلات جامعه خصوصا در حوزه اخلاقی را برطرف نماید؛ ولی سوال مهم اینجاست که آیا همین‌که از اهمیت ازدواج سخن به میان آمد و یک جوان نیاز به ازدواج را در خود احساس کرد، به آن اقدام نماید و مراحل رشد شخصیتی خود را با ازدواج تسریع ببخشد، و یا برای ازدواجی که قرار است پله‌های ترقی یک انسان باشد شرایط خاصی وجود دارد که رعایت نشدنش کارایی و خاصیت ازدواج را به شدت پایین خواهد آورد؟
برای پاسخ به این سوال باید گفت که با وجود این‌که کسی در این مساله شک و تردیدی ندارد که ازدواج به دلایل متعددی سبب رشد شخصیت زن و مرد خواهد شد، ولی منظور این نیست که هرگونه ازدواجی دارای این ویژگی می‌باشد.
یکی از آن مواردی که گاهی مورد غفلت واقع می‌شود و ازدواج را از کانال اصلی خود منحرف می‌سازد، افراط و تفریط‌هایی است که در بحث انواع بلوغ در ازدواج صورت می‌پذیرد؛ آنجایی که برخی می‌گویند: همین‌که فرزند نیاز به ازدواج (که منظور نیاز جنسی است) پیدا کرد، مسیر ازدواج را برای او باز نمایید و در سمت مقابل برخی قائلند تا فرد به حد بالایی از بلوغ اعم از فکری، شناختی، عقلی، عاطفی و ... نرسیده است به او اجازه ازدواج ندهید که ما در اینجا برای نمونه به سوال یکی از کاربران انجمن با عنوان "ازدواج در 20سالگی آری یا نه؟" اشاره می‌کنیم.
ایشان در سوال خود بیان می‌کنند: "گفته شده پسران در 20سالگی به بلوغ می‌رسند و دختران در 16سالگی و حال این‌که ما نمی‌دانیم منظور کدام بلوغ است.بلوغ عقلی یا بلوغ عاطفی؟" و در ادامه نیز می‌آورند: "ابتدا باید توجه کرد که یک پسر ۲۰ ساله مجرد، تا چه حد از پس مشکلات زندگی بر خواهد آمد؟ اگر این فرد ازدواج کند و چند سالی از زندگی مشترکش بگذرد و جوانی ۲۵ساله شود حال تا چه اندازه می‌تواند از پس مشکلات برآید؟ و از طرف دیگر دختر جوانی که در ۱۶سالگی ازدواج کرده و امروز ۲۰ساله شده است تا چه اندازه رشد کرده و چقدر بزرگ شده است؟ و اگر این دو نفر ازدواج نکرده بودند و به سن ۲۵ و ۲۰سالگی می‌رسیدند چه میزان از آن رشدی را که در ازدواج برایشان حاصل شده بود، به دست می‌آوردند؟
یک پسر ۲۵ساله متاهل که ۵سال از زندگی مشترکش می‌گذرد با یک پسر مجرد ۲۵ ساله چه تفاوت‌هایی دارد؟ هر دو هم سن هستند اما، پسر متاهلی که ۵ سال زندگی مشترک را تجربه کرده است به اندازه یک پسر ۳۰ساله مجرد مسئولیت‌پذیر و درک عاطفی و عقلی پیدا خواهد کرد و دختران هم به همین شکل خواهند بود بنابراین به واقع باید پذیرفت ازدواج، به رسیدن انسان به بلوغ‌ها سرعت بسیاری می‌بخشد؛ پس هرچه ازدواج زودتر اتفاق بیفتد، در هر مرحله‌ای زندگی انسان جلوتر خواهد افتاد."
در مقام پاسخ به مطلب فوق باید گفت که فردی که قرار است ازدواج کند و مسیر رشد و تعالی خود را در کانال ازدواج با سرعت بیشتر و کیفیتی بالاتری دنبال نماید، این‌گونه نیست که تحت هر شرایطی مجوز ورود به این فضا را داشته باشد.
شما هیچ‌کسی را نخواهید یافت که قبول کند دختر خود را به پسری بدهد و یا برای پسرش دختری را انتخاب نماید که حدنصاب‌هایی از انواع بلوغ‌های مطرح شده در ازدواج را نداشته باشد و این مساله چیزی نیست که قابل انکار باشد.
چه زیبا خدواند رحمان در قرآن کریم می‌فرماید: «وَابْتَلُوا الْيَتَامَىٰ حَتَّىٰ إِذَا بَلَغُوا النِّكَاحَ فَإِنْ آنَسْتُمْ مِنْهُمْ رُشْدًا فَادْفَعُوا إِلَيْهِمْ أَمْوَالَهُمْ؛ (آیه6 سوره نساء)یتیمان را آزمایش کنید تاهنگامی که بالغ شده و تمایل به نکاح پیدا کنند،آن‌گاه اگر آنها را دانا به درک مصالح خود یافتید ،اموالشان را به آنها باز دهید». با کمی دقت در این آیه فهمیده می‌شود که در تحویل دادن اموال یتیمان به آنها، بلوغ جسمی شرط لازم است ولی به تنهایی کافی نیست و برای بازگرداندن اموال علاوه بر بلوغ جسمی، بلوغ فکری و شناختی نیز الزامی است؛ حال به مساله ازدواج بازگردیم؛ اگر خداوند در تحویل اموال اضافه بر بلوغ جسمی، بلوغ عقلی را نیز شرط بداند پس باید به طریق اولی در ازدواج که از امور مالی به مراتب مهم‌تر است وجود این بلوغ را شرط بداند.
حال در بیان انواع بلوغ باید گفت: بلوغ را مي‌توان از ديدگاه‌هاي مختلف به انواع مختلف تقسيم كرد: بلوغ جنسي، بلوغ جسمي، بلوغ شرعي، بلوغ عرفي، بلوغ رواني، بلوغ اقتصادي، بلوغ اجتماعي، بلوغ سياسي، بلوغ شناختي، بلوغ عقلي، بلوغ اخلاقي، بلوغ عاطفي و هيجاني، بلوغ هنري و غيره كه البته رسيدن به همه اين بلوغ‌ها براي ازدواج لازم نيست و همچنين در موارد لازم هم فرق است بين حداقل لازم با درجات بالاي رشد در آن زمينه.[1]
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
پی‌نوشت:
1.بحران ها و درمان ها در دوره بلوغ، نویسنده: محمدناصر انتصاری، 1382، انتشارات گرگان، ص 21.
برای مطالعه بیشتر:
*روان‌شناسی رشد، جلد2، دوره نوجوانی، جوانی و بزرگسالی، نویسنده: حسین لطف آبادی، انتشارات سمت