وظایف منتظران در عصر غیبت

یکی از سؤالاتی که همواره در ذهن منتظران امام زمان(عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) وجود دارد این است که ما که به امامت حضرت معتقد هستیم و در انتظار قیام حضرت به سر می‌بریم، چه وظیفه‌ای در قبال امام خود داریم؟ در این نوشتار می‌کوشیم تا با مراجعه به منابع اسلامی برخی از وظایف منتظران را به خوانندگان محترم معرفی نماییم.

زنده نگه‌داشتن یاد حضرت
انسان وقتی به چیزی علاقه داشته باشد پیوسته در فکر آن است و آن را در خاطر دارد و نامش را بر زبان می‌آورد. امیر المومنین(علیه‌السلام) در این باره می‌فرمایند: «هر کس چیزی را دوست بدارد، همواره نام آن را بر زبان دارد».[1] امام کاظم(علیه‌السلام) درباره وضعیت مؤمنان نسبت به غیبت امام زمان(عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) می‌فرمایند: «-امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف)- از دیدگان مردم پنهان می‌شود ولی یاد او از دل‌های مؤمنان مخفی نمی‌شود».[2]

با توجه به این بیانات نورانی، بر شیعیان و علاقمندان امام زمان(عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) که خود را محب و پیرو حضرت می‌دانند لازم است که همواره به یاد حضرت باشند و امام خود را فراموش نکنند و به یاد و ذکر او را زنده بدارند.
یکی از راه‌های تقویت یاد حضرت خواندن ادعیه مانند دعای ندبه و دعای عهد است که انسان با خواندن این دعاها می‌تواند هم یاد حضرت را در دل زنده نگه دارد و هم به تقویت آن بپردازد. دعای ندبه در واقع زمزمه‌ایست عاشقانه میان انسان و امام زمان(عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) که در آن هر صبح جمعه با محبوب خود ارتباط برقرار می‌کند و به یاد او اشک از دیده جاری می‌شود.

تقوای الهی
انسان منتظر که همواره در انتظار طلوع دولت حق به سر می‌برد و قصد یاری او را دارد، باید تقوای الهی پیشه کند؛ امام صادق(علیه‌السلام) درباره آن می‌فرمایند: «برای صاحب این امر غیبتی است، پس شیعه باید تقوای الهی پیشه کند و به دینش چنگ زند».[3] این تقوا برای فرد دو اثر مهم در پی دارد یکی این‌که تعبد او را نسبت به پروردگار عالم تقویت می‌کند و دیگر آن‌که مانع انحراف او از مسیر حق در دوران غیبت می‌شود و در نتیجه انسان با اعتقادی سالم و دور از انحراف در انتظار دولت حق می‌نشیند.

حسن خلق
یکی دیگر از ویژگی‌های مهم فردی که هر مسلمان منتظر باید از آن برخوردار باشد، اخلاق نیک و پسندیده است و این مهم برای پیروان و منتظران امام زمان(عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) اهمیت دو چندانی دارد تا جایی که امام صادق(علیه‌السلام) می‌فرمایند: «هر کس که خوش‌حال می‌شود که از یاران قائم باشد، باید منتظر باشد و به پرهیزکاری و اخلاق نیکو رفتار کند و او منتظر [واقعی] است». [4] بی‌تردید اخلاق نیکو و پرهیزکاری باید سرلوحه یک مسلمان منتظر قرار گیرد که این امر خود بهترین راه تبلیغ برای وجود نازنین امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) است.

تلاش برای اصلاح جامعه
هر شخصی که منتظر ظهور امام زمان(عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) است نمی‌تواند در مقابل جامعه خود بی‌تفاوت باشد؛ زیرا یکی از مهم‌ترین اهداف امام عصر(عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) اصلاح جامعه انسانی است. حال با توجه به این مطلب درمی‌یابیم که یکی از وظایف مهم منتظران حضرت در دوران غیبت، داشتن روحیه اصلاح‌گری در سطح جامعه است و هر فرد منتظر باید در برابر جامعه خود احساس مسؤولیت کند و در راه اصلاح و ساختن افراد تلاش کند، تا جامعه و افراد آن آماده پذیرش حکومت جهانی امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) شوند.

یکی از مهم‌ترین دستوراتی که خداوند متعال برای اصلاح جوامع بشری به انسان‌ها داده است «امربه‌معروف و نهی از منکر» است که در دین اسلام بسیار مورد تأکید قرار گرفته است. خداوند متعال درباره این فریضه مهم در قرآن می‌فرماید: «کُنْتُمْ خَیْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ [آلعمران/110] شما بهترین امتی هستید که برای مردم ظاهر (و گزیده) شده‌اید. به خوبی‌ها فرمان می‌دهید و از بدی‌ها و زشتی‌ها، نهی می‌کنید».
امام صادق(علیه‌السلام) هم درباره اهمیت و جایگاه امربه‌معروف و نهی از منکر می‌فرمایند: «امربه‌معروف و نهی از منکر راه انبیا و طریقه‌ی صالحان است و وظیفه‌ای عظیم است که به‌وسیله آن سایر واجبات انجام می‌گیرد و راه‌ها امنیت می‌یابد و درآمدها حلال می‌شود، مظالم بازگردانده می‌شود، زمین آباد می‌شود و از دشمنان انتقام گرفته شده و امور سامان می‌یابد».[5] با توجه به آیات و روایاتی که در زمینه امربه‌معروف و نهی از منکر وارد شده است و با در نظر گرفتن این نکته، فرد منتظر نباید نسبت به جامعه خود بی‌تفاوت باشد، بلکه باید به اصلاح آن بپردازد؛ بنابراین بر منتظران لازم است تا با بهره‌مندی از این اصل اسلامی به اصلاح جامعه خود بپردازد.

در نتیجه:
با مراجعه به متون اسلامی درمی‌یابیم که بر منتظران امام زمان(عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) لازم است تا با رعایت تقوای الهی و برخورداری از اخلاق نیک به زنده نگهداشتن یاد حضرت و تلاش برای اصلاح جامعه بپردازند تا با این وسیله، موجبات رضایت خداوند و امام عصر(عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) را فراهم آورند.

برای مطالعه بیشتر به کتاب «مکیال المکارم فی فوائد الدعاء للقائم» مراجعه نمایید.

________________
پی‌نوشت
[1]. «من أحبّ شيئا لهج بذكره»، غرر الحكم و درر الكلم‏، تميمى آمدى، تصحیح سید مهدی رجائى، ناشر: دار الكتاب الإسلامي‏، چاپ دوم، قم‏،1410ق،‏ ص583.
[2]. «يغيب عن أبصار الناس شخصه و لا يغيب عن قلوب المؤمنين ذكره»، ‏ إلزام الناصب في إثبات الحجة الغائب، علی یزدی حایری، تصحیح علی عاشور، موسسه اعلمی، چاپ اول، بيروت، 1422ق، ج1، ص82.
[3]. «قَالَ لِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ غَيْبَةً فَلْيَتَّقِ اللَّهَ عَبْدٌ وَ لْيَتَمَسَّكْ بِدِينِه‏»، کمال الدین و تمام النعمه، تصحیح علی اکبر غفاری، شیخ صدوق، تهران، اسلامیه، 1395ق، ج2، ص343.
[4]. «مَنْ سَرَّهُ أَنْ يَكُونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ فَلْيَنْتَظِرْ وَ لْيَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ فَإِنْ مَاتَ وَ قَامَ الْقَائِمُ بَعْدَهُ كَانَ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ أَدْرَكَهُ فَجِدُّوا وَ انْتَظِرُوا»، الغيبة للنعماني‏، ابن أبي زينب، تصحیح: علی اکبر غفارى، نشر صدوق‏، چاپ اول، تهران، 1397ق،‏ ص200.
[5]. «إِنَّ الْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْيَ عَنِ الْمُنْكَرِ سَبِيلُ الْأَنْبِيَاءِ وَ مِنْهَاجُ الصُّلَحَاءِ فَرِيضَةٌ عَظِيمَةٌ بِهَا تُقَامُ الْفَرَائِضُ وَ تَأْمَنُ الْمَذَاهِبُ وَ تَحِلُّ الْمَكَاسِبُ وَ تُرَدُّ الْمَظَالِمُ وَ تُعْمَرُ الْأَرْضُ وَ يُنْتَصَفُ مِنَ الْأَعْدَاءِ وَ يَسْتَقِيمُ الْأَمْر»، الكافي، شیخ كلينى، تصحیح علی اکبر غفارى، ناشر: دار الكتب الإسلاميه، چاپ چهارم، تهران‏، 1407ق، ج5، ص56.