در عصر کنونی هرگونه کوبیدن بر طبل تفرقه، نه تنها مورد رضایت پیامبر و امیرالمومنین و امام زمان(علیهم‌السلام) نیست بلکه سبب تاخیر انداختن ظهور و عصر صلح و یکپارچگی و مدینه فاضله مهدوی است.
پیشبرد اهداف بلند اسلام هرگز با تفرقه محقق نمی‌شود. مساله وحدت، یکی از بنیانی‌ترین مسائل اسلام است. پیامبر با همین عنصر وحدت توانست میان قبائل جزیره العرب یکپارچگی برقرار کند تا حکومت اسلامی تشکیل دهد.
امیرالمومنین(علیهالسلام) نیز پس از رحلت پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) بخاطر همین وحدت و عدم تفرقه، از حق خلافت خود گذشت تا امت پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) با وجود دشمنان سرسختی که داشت تضعیف نشود تا جایی که برخی گمان کردند شاید امیرالمومنین(علیهالسلام) از وضع موجودِ پیش آمده راضی است لیکن حضرت برای دفع این شبهه فرمود: «... هیچ کس از من بر اتحاد و همبستگی امت محمد حریص‌تر نیست. من در این کار خواستار پاداشی نیکو از جانب خداوند و بازگشت به جایگاه نیکو هستم».[1] عدم تفرقه میان امت اسلامی، هدف اصلی امیرالمومنین(علیهالسلام) بود از این‌رو بارها به پیروان خود توصیه به وحدت می‌فرمود: «دست حمایت خدا بالای جمعيت است. از پراکندگی بپرهيزيد که «انسان تنها» بهره‌ی شيطان است چنان که گوسفند تکرو طعمه گرگ!».[2].
و نیز در جریان بیعت با خلیفه اول فرمود: «ای مردم! امواج فتنه‌ها را با کشتيهای نجات درهم شکنيد، از راه اختلاف و پراکندگی کنار آييد».[3]
همین روش را دیگر امامان شیعه نیز در پیش گرفتند. حفظ وحدت چنان از نگاه اهل بیت(علیهم‌السلام) مهم بوده که تبدیل به یک سیره در میان ایشان شده است و آنان را به عنوان منادی‌ترین منادیان وحدت قرار داده است؛ چنانکه هشام کندی نقل می‌کند: از امام صادق(عليه‌السلام) شنيدم که فرمود: در نماز جماعت اهل سنت حاضر شويد و از بيمارانشان عيادت کنيد و بر جنازه‌ی آنها حاضر شويد».[4] ایشان نه تنها توصیه به وحدت می‌کردند بلکه خود نیز به آن عمل می‌نمودند چنانکه در روايات آمده است امیرالمومنین(علیهالسلام) پشت‌سر خلفاء نماز می‌خواند.[5] و نیز علی بن جعفر در کتاب خود از برادرش، حضرت امام موسی بن جعفر(علیهماالسلام)، نقل کرده که آن حضرت فرمود: امام حسن و امام حسين(علیهماالسلام) پشت سر مروان، نماز خواندند و ما هم با ايشان (اهل سنت) نماز می‌خوانيم».[6] نماز خواندن پشت سر اهل سنت و در صف جماعت آنها شرکت کردن، به عنوان یک نماد برای ابراز وحدت است زیرا نماز برترین فروعات دین است که اگر آن را پشت سر اهل سنت بخوانیم یعنی ما با شما سر اختلاف و تنافر نداریم.
بی شک سیره امام زمان(علیهالسلام) نیز همان سیرت ائمه اطهار(علیهالسلام) است لذا می‌توان گفت که در عصر غیبت امام زمان(علیهالسلام) مهم‌ترین دغدغه ایشان وحدت و یکپارچگی جهان اسلام است. ما در عصر غیبت بیش از هر زمان دیگری نیازمند وحدتیم زیرا تا وحدت جهان اسلام به معنای واقعی کلمه تحقق نیابد هرگز تمدن اسلامی و مدینه فاضله عصر ظهور محقق نخواهد شد. وحدت بی شک زمینه‌ساز ظهور است و تفرقه بزرگترین مانع ظهور.
جامعه آرمانی که توسط اهل بیت(علیهم‌السلام) از عصر ظهور، ترسیم شده است جامعه‌ای با محوریت وحدت و یک‌رنگی و یکپارچگی است؛ جامعه‌ای که اختلاف و ظلم و کینه در آن رخت بربسته و عدالت در آن حکم‌فرما خواهد بود؛ جامعه‌ای که در اوج تعالی اخلاق و در نهایت اعتدال خواهد بود بطوری که مصداق بارز امت وسط و صراط مستقیم قرار خواهد گرفت امتی که نه افراط در آن خواهد بود و نه تفریط.
پس می‌توان گفت: یکی از مهم‌ترین عناصری که امام عصر(علیهالسلام) در زمان ظهور حضرتشان در پی تحقق آن خواهند بود وحدت و یکپارچهسازی تمام ادیان و مکاتب و مذاهب است بطوری که اختلاف و تفرقه‌ای در میان نباشد.
یکپارچهسازی اندیشه و تقریب بینش‌ها از اهداف اصلی ظهور حضرت منجی است و اصلا نجات بشر که منجی بشریت در پی آنست همین تقریب است تا اختلافی در میان نباشد که ظلم و جنگی پدید آورد زیرا عدالت و صلح در سایه‌سارِ وحدت تحقق خواهد یافت و تا زمانی که تفرقه باشد ظلم خواهد ماند و عدالت محقق نخواهد شد.
امام زمان(عجل‌‌الله‌فرجه‌الشریف) در عصر ظهور، نظام حقوقی و سیاسی واحدی بر اساس دین اسلام تشکیل می‌دهند که مهم‌ترین خروجی آن، بسته شدن باب اختلافات است و این برگرفته از صفت مُصلحیّت ایشان است. امام صادق(علیهالسلام) در روایتی می‌فرمایند: «اى مفضل! به خدا قسم، (مهدی موعود) اختلاف را از میان ملل و ادیان برمی‌دارد و همه دینها یکى مى‌شود چنان که خدا فرموده: «إِنَّ الدِّینَ عِنْدَ اللَّهِ الْإِسْلام؛ (آل‌عمران/19) مسلماً دینِ [ واقعى که همه پیامبرانْ مُبلّغ آن بودند ] نزد خدا اسلام است».[7]
در روایت دیگری، نزدیکی و تالیف دلها را از برکات ظهور آن حضرت معرفی نموده است: «خداوند دل‌هاى مختلفه را با هم در آمیزد و مهربان کند»[8]؛ پس یکی از کارکردهای ظهور ایجاد وحدت بین ملت‌ها حتی ملت‌های غیر اسلامی است بطوری که همه امت‌ها مبدل به امت واحده وسط خواهند شد.
در سایه سار همین وحدت و تقریب اندیشه‌ها و تالیف قلبهاست که رشد اخلاق در جامعه ظهور خواهد یافت و اختلافات میان آدمیان رخت بر خواهد بست چنانکه امام علی(علیهالسلام) فرمود: «وَ لَوْ قَدْ قَامَ قَائِمُنَا ... لَذَهَبَتِ الشَّحْنَاءُ مِنْ قُـلُوبِ الْعِبَادِ وَ؛ اگر قائم ما (آل محمد) قيام كند، ... كينه ها از سينه ها بيرون رود». یعنی تفرقه و پراکندگی دلها، تبدیل به هم‌دلی بلکه یک‌دلی می‌شود. آیا این جز تجلّی اعظم وحدت است؟!
بنابراین، در عصر کنونی هرگونه کوبیدن بر طبل تفرقه، نه تنها مورد رضایت پیامبر و امیرالمومنین و امام زمان(علیهم‌السلام) نیست بلکه سبب تاخیر انداختن ظهور و عصر صلح و یکپارچگی و مدینه فاضله مهدوی است.
_______________________
پی‌نوشت:
[1]. «ولَيْسَ رَجُلٌ - فَاعْلَمْ - أَحْرَصَ عَلَى جَمَاعَةِ أُمَّةِ مُحَمَّدٍ صلى‌الله‌عليه‌وآله وأُلْفَتِهَا مِنِّی أَبْتَغِي بِذَلِكَ حُسْنَ الثَّوَابِ وكَرَمَ الْمَآبِ وسَأَفِي بِالَّذِي وَأَيْتُ عَلَى نَفْسِی». نهج البلاغة، أبو الحسن محمّد الرضي بن الحسن الموسوی[ السيّد الرضیّ]، المحقق: الدكتور صبحي الصالح، لبنان، دار الكتاب اللبنانی، ص466، نامه 78، متن کتاب.
[2]. « فَإِنَّ يَدَ اللَّه مَعَ الْجَمَاعَةِ وإِيَّاكُمْ والْفُرْقَةَ! فَإِنَّ الشَّاذَّ مِنَ النَّاسِ لِلشَّيْطَانِ كَمَا أَنَّ الشَّاذَّ مِنَ الْغَنَمِ لِلذِّئْبِ». نهج البلاغه، پیشین، ص184، متن کتاب.
[3]. «أيها الناس! شقوا أمواج الفتن بسفن النجاه، و عرجوا عن طريق المنافرة...». تعريب كامل البهائی، عماد الدين ابو جعفر حسن بن علی بن محمد الطبری(م بعد 698ق)، قم، المكتبة الحيدرية، ج1، ص269، متن کتاب.
[4]. «... صلوا فی عشائرهم و عودوا مرضاهم و أشهدوا جنائزهم». الهداية في الأصول و الفروع، الشيخ الصدوق محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی(۳۰۵-۳۸۱ق)، مؤسسة الإمام الهادی(علیهالسلام)، چاپ اول، 1418ق، ج2، ص53، متن کتاب.
[5]. «صلی علی عليه السلام وراءهم». وسائل الشيعة إلى تحصيل مسائل الشريعة، العلامة الشيخ محمد بن الحسن الحر العاملی(م1104ق)، تحقیق: الشيخ عبد الرحيم الرباني الشيرازی، لبنان، دار احیاء التراث، ج ۵، ص ۳۸۳، ح10، متن کتاب.
[6]. «صلی حسن و حسين خلف مروان و نحن نصلی معهم». همان، ج ۵، ص ۳۸۳، ح9، متن کتاب.
[7]. «فَوَ اللَّهِ یَا مُفَضَّلُ لَیُرْفَعُ عَنِ الْمِلَلِ وَ الْأَدْیَانِ الِاخْتِلَافُ وَ یَکُونُ الدِّینُ کُلُّهُ وَاحِداً، کَمَا قَالَ جَلَّ ذِکْرُهُ إِنَّ الدِّینَ عِنْدَ اللَّهِ الْإِسْلام». حلية الأبرار في أحوال محمد و آله الأطهار(علیهم‌السلام)، السيد هاشم بن سلیمان البحرانی، تحقيق: الشيخ غلام رضا مولانا البروجردی، مؤسسة المعارف الإسلامية، چاپ اول، 1415ق، ج5، ص374، متن کتاب.
[8]. «یُؤَلِّفَ اللَّهُ بَیْنَ قُلُوبٍ مُخْتَلِفَةٍ». الکافی، محمد بن یعقوب کلینی، تهران، اسلامیه، ج1، ص334، متن کتاب.
وحدت، نخ تسبیح امت اسلامی است که اگر نباشد امت اسلامی را تفرقه و پراکندگی فرا خواهد گرفت و پراکندگی موجب تضعیف امت اسلامی خواهد شد. از این‌رو همواره تاکید بر وحدت مسلمانان، شعار ائمه اطهار(علیهم‌السلام) بوده است و خود نیز پیش‌قراول دوری از تفرقه و انجام اعمال و گفتارها و رفتارهای وحدت‌آمیز بوده‌اند به‌گونه‌ای که وحدت نه تنها شعار بلکه سیره ائمه معصوم(علیهم‌السلام) قرار گرفته است.
امام زمان(علیهالسلام) نیز بر همان سیرت آباء معصوم خود می‌باشد و بی شک می‌توان گفت در عصر غیبت امام زمان(علیهم‌السلام) بیشترین دغدغه ایشان وحدت جهان اسلام و بیشترین ناراحتی ایشان تفرقه میان مسلمین است زیرا تا وحدت حاصل نشود، ظهور محقق نخواهد شد زیرا وحدت مسلمانان زمینه‌ساز ظهور است و تفرقه بزرگترین مانع ظهور.