دستور امام صادق(ع) درباره کرونا

شبهه: در کانال آیت الله تبریزیان دیدم که دستوری از امام صادق(علیه‌السلام) برای پیش‌گیری از ابتلا به ویروس کرونا نقل شده، به این صورت که شب هنگام، قبل از خوابیدن، یک پنبه‌ آغشته به روغن بنفشه در مقعد فرو کنند! آیا این مطلب درست است؟

پاسخ:
آقای شیخ عباس تبریزیان از اخباریونی است که در سال‌های اخیر، داعیه‌دار طب -به اصطلاح- اسلامی است و مدعی درمان انواع بیماری‌ها از طریق روایات اهل بیت(علیهم‌السلام) است. اقدامات او در ایجاد ناامنی غذایی و دارویی و سلب اعتماد عمومی از جامعه‌ پزشکی و مسئولین وزارت بهداشت و درمان کشور و دخالت بی‌جا در امور پزشکی و درمانی که در بعضی موارد منجر به وخامت حال برخی بیماران شده بود، سبب محکومیت او در دادسرای ویژه‌ روحانیت شد.[1]

جنجال‌سازی‌های رسانه‌ای این شخص تا آن‌جا پیش رفت که اقدام به آتش زدن یکی از کتاب‌های معروف پزشکی نمود. رسانه‌های ضد دین و ضد انقلاب که همواره از آلام ملت مظلوم ایران سوء استفاده می‌کنند، بهترین بهره‌برداری را از این شخص انجام می‌دهند و سعی دارند این شخص را نماد «حوزه‌های علمیه و روحانیت» معرفی کنند!

با شیوع ویروس کرونا، با وجود این‌که مراجع عظام تصریح کردند که نظرات ستاد پیش‌گیری و درمان کرونا، حجت شرعی و لازم‌الاجراست[2]، اما جریان تبریزیان مدعی شدند که شیوع این ویروس به دلیل برخوردی بوده که با این شخص در قم صورت گرفته و برای درمان آن باید به توصیه‌های طب تبریزیان توجه کرد. از جمله دستوراتی که در این چند روز بسیار پخش شده، همین دستوری است که در سوال بیان شد.

با بررسی صورت گرفته، معلوم شد که این دستور از کتاب مکارم الاخلاق برداشت شده است. این کتاب توسط حسن بن فضل طبرسی در قرن ششم هجری، با موضوع اخلاق و آداب نوشته شده و در باب یازدهم این کتاب برخی روایات مربوط به درمان برخی بیماری‌ها نقل شده است. از جمله این روایت از امام صادق(علیه‌السلام) که در درمان زکام (سرماخوردگی) بیان شده است: «تَأْخُذُ دُهْنَ بَنَفْسَجٍ فِي قُطْنَةٍ فَاحْتَمِلْهُ فِي سِفْلَتِكَ عِنْدَ مَنَامِكَ فَإِنَّهُ نَافِعٌ لِلزُّكَامِ إِنْ شَاءَ اللَّهُ: روغن بنفشه را در پنبه‌ای می‌ریزی و هنگام خواب آن‌را در مقعد قرار می‌دهی، ان شاء الله برای زکام مفید است.» [3]

این روایت از نظر سندی ضعیف است زیرا بدون ذکر سند بیان شده و تنها در همین کتاب(در قرن ششم) نقل شده و در کتب ما قبل از آن وجود ندارد، بنابراین، در صدور آن از امام صادق(علیهم‌السلام) تردید جدی وجود دارد. 

البته روایات مختلفی در کتاب کافی، در مورد فوائد روغن بنفشه در پیش‌گیری و درمان زکام و سردرد، نقل شده است. این روایات، استفاده از روغن بنفشه به صورت چکاندن آن در بینی و مالیدن روی ابروها را مفید دانسته‌اند.[4] در طبّ سنتی ایرانی هم به این مساله تأکید شده و اثرات آن در درمان بیماری‌هایی مثل سینوزیت مجرب است.

وجود داروهایی که به صورت شیاف جذب بدن می‌شوند، چیز عجیب و دور از ذهنی نیست و در طب سنتی هم وجود داشته است. نویسنده، درصدد این نیست که بالکل این دستورات را رد کند. بلکه معتقد است که روایات باید پالایش شود و این دستورات مورد آزمایش تجربی قرار گیرد و نتایج آن به صورت مقالات علمی در اختیار مردم قرار گیرد. چون در طب، قرار است رابطه‌ تکوینی و عینی دارو با جسم انسان دانسته شود. این رابطه‌ تکوینی باید با برهان تجربی به دست آید نه از راه تعبد به روایات ضعیف‌السند! تجربه و براهین مبتنی بر تجربه‌ حسی در جایگاه خود حجیت دارد. همان‌طور که در مباحث معرفت‌شناسی بیان گردیده است.[5]

شاید جریان تبریزیان با انگیزه‌های خیرخواهانه دست به این اقدامات می‌زنند، اما نتیجه‌ عکسی داشته و بهترین خوراک را برای رسانه‌های ضد دین فراهم آورده است.

به هر روی، روایت مورد استناد درباره‌ پیش‌گیری و درمان ویروس کرونا، به هیچ‌وجه به صورت تعبدی قابل استناد نیست. بلکه باید با برهان تجربی و آزمایشات، فوائد آن به اثبات برسد.

______________________________________
پی‌نوشت
[1]. اهمیت رأی دادگاه ویژه روحانیت درباره طب اسلامی
[2]. آیت‌الله سبحانی: توصیه پزشکان درباره کرونا برای دوری از اجتماعات حجت است.
[3]. حسن بن فضل طبرسی، مكارم الأخلاق، الشریف الرضی، چ4، قم، 1412ق، ص377.
[4]. شیخ کلینی، الكافي، دار الكتب الإسلامية، چ4،  تهران، 1407ق، ج‏6، ص521.
[5]. آیت الله جوادی آملی، شناخت‌شناسی در قرآن، انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم، بی‌تا، ص162؛ آیت الله جوادی آملی، سرچشمه انديشه، اسراء، قم، ج4، ص262.