انگيزه قيام امام حسين (عليه السلام) چيزي جز اصلاح امّت نبود

قرآن كريم در سوره احزاب، آيه 33 از افرادی سخن می‌گويد که خداوند متعال آن‌ها را از هر گونه پليدی و بدی پاک کرده است و به اصطلاح «معصوم» هستند؛ قرآن در اين آيه می‌فرمايد: «إِنَّما يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً: خداوند فقط می‌خواهد پليدى و گناه را از شما اهل بيت دور كند و كاملا شما را پاك سازد».

در اين آيه «الف و لام» در «الرجس» جنس بوده و تمام بدی‌ها و پليدی‌ها را در بر می‌گيرد، لذا خداوند متعال اراده فرموده که هر گونه رجس و پليدی را از اهل بيت (عليهم السلام) بردارد. پس اين آيه دالّ بر عصمت و عظمت اين انسان‌های بزرگ است.

حال با مراجعه به تاريخ و کتب روایی شيعه و اکثر اهل سنت، در ميابيم که منظور از اين اهل بيت «پنج تن آل عبا» است؛ يعني وجود نازنين پيامبر اکرم (صلي الله عليه و آله) و اميرالمومنين، فاطمه زهرا، امام حسن و امام حسين (عليهم السلام).(1) بنابراين طبق اين آيه، امام حسين (عليه السلام) که خامس آل عبا محسوب می‌شود، معصوم بوده و تمام کارهای وی منطبق بر شريعت بوده و هرگز بدی و پليدی در او راه ندارد.

يادمان هم نرفته است كه پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله) هم درباره عظمت و جایگاه ابی‌عبدالله (عليه السلام) اين‌گونه فرمودند: «الْحَسَن وَ الْحُسَيْن سَيِّدَا شَبَابِ أَهْلِ الْجَنَّة: همانا حسن و حسين سيد و سرور جوانان بهشت هستند».(2) (اين روايات را شيعه و اهل سنت در منابع معتبر خود نقل کرده‌اند و مورد اتفاق فريقين است)

10 سال بعد از امامت امام حسين (عليه السلام) يزيد به خلافت جامعه اسلامی رسيد و بسياري از مردم با وی بيعت کردند؛ چهره يزيد با پدر خود؛ معاويه بسيار متفاوت بود، او اصلا به دين و ديانت و حتی ظاهر شريعت اهميتی نمی‌داد و تنها به فکر شهوت‌رانی و عيش و نوش خود بود؛ او مردی سگ‌باز، ميمون‌باز، شراب‌خور، بسيار شهوت‌ران و... بود که اصلا به دين و شريعت اهميتي نمی‌داد، پس با وجود او و خليفه بودن او، حتي ظواهر دين و اسلام در خطر عظيمی قرار می‌گرفت؛ به همين خاطر است که حضرت، بعد از اين‌که يزيد به خلافت رسيد فرمود: «وَ عَلَى الاِسْلَامِ السّلَامُ اِذْ قَدْ بَلِيَتِ الْاُمَّةُ بِرَاعٍ مِثْل يَزِِيد: آن‌گاه كه امت، گرفتار حاکمی چون يزيد گردد، بايد فاتحه اسلام را خواند».(3)

با اين اوصاف، ديگر درنگ جايز نبود و حرکت ابی‌عبدالله الحسين (عليه السلام)‏ شروع شد؛ اتفاقا به خاطر جايگاه رفيع حضرت در ميان مردم، حرکت ايشان، حال يا بيعت کنند يا قيام، از اهميت ويژه‌ای برخوردار بود، بنابراين اين قيام يا بيعت، بازتاب بسيار گسترده‌ای در ميان مردم داشت و به منزله تاييد يا عدم تاييد تلقی می‌شد.

يزيد نيز از اين مطلب آگاه بود و به محض به خلاقت رسيدن، طي نامه‌ای از والی مدينه خواست که از حضرت بيعت بگيرد، و گفت اگر امام (عليه السلام) بيعت نکرد، ايشان را به قتل برسان و سر او را برای ما بفرست. امام حسين (عليه السلام) با ديدن اين اوضاع و احوال، حرکت خود را شروع و برای فرار از بيعت و اعلام انزجار از دولت يزيد، شبانه از مدينه خارج شدند و به سمت مکه حرکت کردند و در آن‌جا براي چند ماه سکونت گزيدند.

حضرت با تدبيری عالی مکه را برای سکونت انتخاب کرد، زيرا ايام حج نزديک بود و مسلمين از اقشار مختلف و از تمام بلاد اسلامی براي حج می‌آمدند، بهترين فرصت برای رساندن پيام انزجار از دولت، برای حضرت بود؛ لذا ايشان  تا لحظات پايانی اعمال حج، در مکه ماندند. سپس حج را رها کرده و به سمت کوفه حرکت کردند، همين حرکت حضرت، خود نيز نوعی تدبير عالمانه و زيرکانه بود، زيرا همه منتظر حضور ايشان در اعمال پايانی بودند که به ناگهان متوجه شدند فرزند رسول خدا(صلی الله علیه و آله) مکه را ترک کرده و همين امر، باعث کنجکاو شدن مردم و تحريک بيشتر آن‌ها شد.

از اين به بعد حرکت حضرت، رنگ و بوي تازه‌ای به خود گرفت؛ تا آن زمان تنها سخن از اين بود که ابی‌عبدالله بيعت نمی‌کند، اما از اين به بعد سخن از اين است که حضرت، قيام کرده و بر عليه يزيد فاسد، به پا خواسته و اصل حکومت او را مشروع نمی‌داند؛ بنابراين حرکت به سمت کوفه بسيار مهم و ارزش‌مند بود و با تمام حرکت‌ها فرق می‌کرد. پس شروع اختلافات ابی‌عبدالله (عليه السلام) با يزيد، از همان روز اول و به خاطر بيعت و خلافت خود يزيد بود و تنها عاملی که باعث شد حضرت حرکت کند و قيام خود را شروع کند «امر به معروف و نهي از منکر» و اصلاح امت بود. 

اما برخي مغرضانه يا ناآگاهانه می‌خواهند، اين هدف را تغيير داده و در واقعه عاشورا تحريف معنوی ايجاد کنند، لذا با بيان داستان‌هایی که صحت آن‌ها مورد شک و ترديد است و در منابع معتبر نقل نشده‌اند، می‌خواهند اين هدف امام حسين (عليه السلام) را مخدوش کرده، جنگ ميان حضرت و يزيد را يک جنگ و درگيری شخصی و کاملا معمولی جلوه دهند؛ براي اين کار، داستان‌هايی عجيب و غريب را ساخته و بيان می‌کنند که با هيچ عقلی سازگاری ندارد، به طور مثال گفته‌اند: جنگ ميان آن‌ها به خاطر يک زن بوده که هم حضرت و هم يزيد خواهان او بوده‌اند، يا اين‌که می‌گويند حضرت به کاروانی که حامل اموال يزيد بوده حمله کرده و يزيد هم از او انتقام گرفته است.

در پاسخ به اين گونه مطالب بايد گفت:
اولا: سند اين نقل‌ها معتبر نيست؛
ثانيا: امام معصوم که از هر گونه پليدی مبرّا است و هرگز چنين اعمال زشتی را انجام نمی‌دهد؛
ثالثا: اصلا عاقلانه نيست كه حضرت به خاطر رسيدن به يک زن، يا غارت اموالی ناچيز، خود و پسران و برادران خود را قربانی کند و زن و بچه‌های باقی مانده هم به اسارت برده شوند، هيچ آدم عاقلی چنين معامله‌ای را انجام نمی‌دهد، تا چه رسد به امام معصوم.

بنابراين قضاوت را به انديشه‌های بيدار و آزاد می‌گذاريم، كه آيا ممكن است اين قيام، هدفی غير الهی داشته باشد؟ به نظر می‌رسد هدف امام حسين (عليه السلام) بايد بسيار بزرگ و عالی باشد که حاضر شد حتی فرزند شش ماهه خود را قربانی کند، اين هدف قطعاً احياء دين خداست که از هر چيزي مهم‌تر و عالی‌تر است و به قدري مقدّس است كه بسياری از انبياء نيز به خاطر آن به شهادت رسيدند.

برای اطلاع بیشتر از حرکت ابی‌عبدالله(علیه السلام) و سخنان ایشان به این مطلب مراجعه فرمایید: http://www.jonbeshnet.ir/news/19026

پی نوشت:

(1). براي آگاهي از مطلب ياد شده به تفسير نمونه، ج 17، ص292.
(2). من‏ لا يحضره‏ الفقيه، ج4، ص179.
(3). لهوف، ص24.