عدد 13 هرگز نحس نیست

ما در این مقاله در صدد آن نیستیم که با روز طبیعت به مخالفت بپردازیم؛ بلکه آنچه ما را بر نوشتن این مقاله واداشت فرهنگ غلط «سیزده به‌در کردن و نحس دانستن عدد 13» است. نحس دانستن عدد 13 از دیر باز در فرهنگ ملل مختلف وجود داشته است و متاسفانه در کشور ما نیز به خصوص بعد از حضور استعمار پير و بعد از ظهور رسانه‌هایی همچون رادیو و تلویزیون، اين خرافات توسط دشمنان اسلام با تاسف فراوان گسترده شده است. 
البته همین خرافات در بین دیگر کشورها هم رواج یافته است. در برخی کشورهای جهان، بعضی از معماران تا همین اواخر در بناها از ساخت طبقه سیزدهم پرهیز می‌کردند مثلا بعد از طبقه 12 طبقه 14 به چشم می‌خورد، يعنی عدد 13 را از طبقات حذف کرده‌اند. در سازمان ملل متحد آسانسور از طبقه 12 به طبقه 14 منتقل می شود و طبقه سیزده اصلاً وجود ندارد، در حقیقت طبقه سیزده واقعی همان طبقه چهارده زبانی است.
گاهی پلاک سیزده بر روی نشانی‌ها گذاشته نمی‌شود. مسیحیان در یک اتاق و پشت یک میز، سیزده نفر (در ضیافت شام) نمی‌نشینند. در بعضی هواپیماهای خارجی مانند هواپیمای ایرباس، جای صندلی شماره 13 خالی است و یا صندلی شماره سیزده وجود ندارد و از عدد 12 به 14 می‎رسد. برخی هتل‌ها اتاق شماره‍ 13 ندارند.

در ایران خودمان 13 فروردین روزی شد که باید آن را به‌در کرد و از شر بلاهایش به طبیعت پناه برد. حتی نحسی سیزده تا آنجا بالا گرفت که تا چند دهه قبل، كسی حق نداشت روز سیزده بدر برای دید و بازدید جایی برود؛ مگر این که خودش را برای شنیدن لقب نحس و بدیَمن آماده می‌کرد. دید و بازدید رفتن در روز ۱۳ فروردین در تهران قدیم به معنی نحوست بردن به خانه دیگری بود و هنوز هم در بعضی از شهرهای کوچک گفته می‌شود که تمام بلاهای یک سال در روز سیزده فروردین نازل می‌شود و مهمان ناخوانده این روز، کسی است که بلاها با قدم او به خانه میزبان می‌آیند! 
در ایران نیز پلاک برخی از منازل را 1+12 به‎جای عدد 13 می‌نویسند و نصب می‎کنند و مواردی دیگر از این دست!

شهید مطهری در تاریخ 16 فروردین 1349 در حسینیه ارشاد بر علیه این خرافه و فرهنگ غلط به ایراد سخن‌رانی پرداختند. عنوان سخنرانی «خرافه‎ی 13» بود که استاد مطهری در ابتدای سخنرانی این عنوان را به «دفاع از 13» تغییر دادند.
ایشان در بخشی از این سخنرانی فرموده‎اند: «بحث ما درباره‎ دفاع از 13 است. این عددی که بدون ارتکاب هیچ جرم و جنایتی و بدون هیچ سابقه سوئی، این بشر ظالم ستم‌گر و این بشر جَهول ظَلوم _ به تعبیر قرآن کریم _  او را محکوم کرده و برای آن نحوست قائل شده است ... در میان همه اشیائی که بشر برای آنها نحوست قائل است اعداد سهم بیشتری دارند. حال روی چه حسابی، چه عرض کنم؛ ولی در مجموع، بشر در این مسئله بیشتر پاپیچ اعداد شده است و در میان اعداد هم از همه مظلوم‌تر و بیچاره‎تر و توسری‎خورتر، عدد 13 بوده است... 13 چه گناهی دارد؟ ... بدانید این مسائل مال اسلام نیست. ابداً، نه 13 ماه صَفر نه غیر صَفر. من حتی به تمام مدارک و اخبارش مراجعه کردم... هر روزی که مردمی به کیفر اعمال خودشان گرفتار شدند و در عقوبت اعمال خودشان دست و پا زدند بدانند در روز نحسی گرفتارند».[1]

خرافه‌ی نحس دانستن ایام، در اسلام نهی شده است و اسلام هرگز این فرهنگ غلط را نمی‌پذیرد.
پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌آله) فرمود: «با ایام و روزگارها اعلام دشمنی نکنید که آن گاه آن‌ها دشمن شما می‌شوند».[2]

مردی به نام «حسن بن مسعود» می‌گوید: «من بر امام هادی(علیه‌السلام) وارد شدم در حالی که انگشتم زخم و مجروح شده بود، [یعنی آفت دیده بود]. بین راه، در حالی که درد و ناراحتی انگشتم را می‌کشیدم یک سواره‌ای به من تنه زد به گونه‌ای که کتف من مجروح شد. با هزار زحمت داخل شدم [روز ازدحام بود] وقتی وارد شدم جمعیت خیلی زیاد بود، قسمت‌هایی از لباس من هم پاره شد. با این حال من بر امام هادی(علیه‌السلام) وارد شدم. تا وارد شدم گفتم: "امروز برای من چه روز بد یُمنی بود! ای روز چه روز شوم و بدی بودی تو!" امام هادی(علیه‌السلام) فرمود: ای حسن بن مسعود! تو از این طرف این حرف را می‌زنی از آن طرف به خانه ما می‌آیی؟! گناه خودت را به گردن آن کسی می‌گذاری که گناهی ندارد؟! به گردن روز و یوم می‌گذاری؟!
حسن بن مسعود گفت: "با این حرف امام، مثل این که عقل من قبلاً از سرم پریده بود باز آمد. فهمیدم اشتباه کرده‌ام". پس گفتم: آقایم! من از این گناهی که مرتکب شدم استغفار می‌کنم.
امام هادی(علیه‌السلام) فرمود: حسن! پس از آن که شما می‌بینید بشر جز نتیجه اعمال خودش نیست پس گناه ایام و روزها چیست؟!
حسن بن مسعود گفت: آقاجان! استغفار می‌کنم و توبه من همین باشد که در حضور شما توبه کردم.
امام هادی(علیه‌السلام) فرمود: به خدا سوگند آن [بدگوئی‌ها] شما را سودى نبخشد، بلكه خداوند شما را به مذمّت كردن بى‏‌‌گناهان مجازات مى‏‌كند. اى حسن! مگر نمی‌‌دانى آن كس كه در برابر اعمال و كردار در اين سرا و آن سرا ثواب دهد و كيفر نمايد و تلافى كند، تنها خدا است؟  
گفتم: اين‌گونه است مولاى من.
امام فرمود: ديگر تكرار مكن، و براى روزها هيچ تأثيرى در فرمان و حكم خدا قائل مشو! حسن گفت: بروى چشم، آقاى من».[3]

از این روایات به دست می‌آید که زمان ذاتا سعد و نحس نیست؛ چرا که زمان ظرفی است که مظروف آن موجب می‌شود که آن روز خوب و یا بد باشد. اگر آن مظروف پربركت بود آن روز را پربركت می‌كند. اگر مظروف بد بود آن روز نیز نحس می‌شود. 
اگر نحس بودن سیزده را بپذيريم، دليلی بر بيرون رفتن [سيزده به در] و آن همه گناه و طبيعت را نابود كردن نداريم، بلكه برعكس، بايد با انجام دعا، دادن صدقه، انجام كار خير و احسان و سر زدن به بيماران و سال‌مندان، بلای آن را رفع و دفع کرد. 
بنابراین، سعد و مبارک شمردن بعضی از روزها و در طرف مقابل، شوم و نحس شمردن بعضی از روزهای دیگر، از جمله باورهای عامه‌ی مردم است.

_________________________________________
پی‌نوشت:
[1]. مجموعه آثار شهید مطهری، ج 25، ص 401؛.
[2]. «لَا تُعَادُوا الْأَیامَ فَتُعَادِیکم».  مستدرک الوسائل، ج13 ص77.
[3]. «دَخَلْتُ عَلی ابِی الْحَسَنِ عَلِی بْنِ مُحَمَّدٍ وَ قَدْ نُکبَتْ اصْبَعی وَ تَلَقّانی راکبٌ وَ صَدَمَ کتْفی وَ دَخَلْتُ فی زَحْمةٍ فَخَرَّقوا عَلَیّ بَعضَ ثِیابی فقلتُ: کفانِی اللَّهُ شَرَّک مِنْ یوْمٍ فما أشأَمک فَقالَ لی ابُوالْحَسَنِ: یا حَسَنُ! هذا وَ انْتَ تَغْشانا؟! تَرْمِی بِذَنْبِكَ مَنْ لَا ذَنْبَ لَهُ قَالَ الْحَسَنُ فَأَثَاب إِلَیَّ عَقْلِی وَ تَبَيَّنْتُ خَطَئِی فَقُلْتُ: يَا مَوْلَایَ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ فَقَالَ يَا حُسْنُ مَا ذَنْبُ الْأَيَّامِ حَتَّى صِرْتُمْ تَتَشَأَّمُونَ بِهَا إِذَا جُوزِيتُمْ بِأَعْمَالِكُمْ فِيهَا قَالَ الْحَسَنُ: أَنَا أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ أَبَداً وَ هِیَ تَوْبَتِی يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ قَالَ(علیه‌السلام): وَ اللَّهِ مَا يَنْفَعُكُمْ وَ لَكِنَّ اللَّهَ يُعَاقِبُكُمْ بِذَمِّهَا عَلَى مَا لَا ذَمَّ عَلَيْهَا فِيهِ أَ مَا عَلِمْتَ يَا حَسَنُ أَنَّ اللَّهَ هُوَ الْمُثِيبُ وَ الْمُعَاقِبُ وَ الْمُجَازِي بِالْأَعْمَالِ عَاجِلًا وَ آجِلًا قُلْتُ بَلَى يَا مَوْلَایَ قَالَ(علیه‌السلام): لَا تَعُدْ وَ لَا تَجْعَلْ لِلْأَيَّامِ صُنْعاً فِي حُكْمِ اللَّهِ قَالَ الْحَسَنُ: بَلَى يَا مَوْلَایَ». تحف العقول، ص482-483.