سایر موضوعات

یکی از مهم‌ترین معضلاتی که در جوامع اسلامی نادیده گرفته می‌شود معضل اسراف است، بسیار پیش آمده است که در مراسم‌های گوناگون که مدعوین را به صرف ناهار یا شام یا میوه و شیرینی و چیزهای دیگر دعوت می‌کنند شاهد زیاده‌روی و در نتیجه اضافه آمدن و اسراف بسیاری از مواد غذایی هستیم که شاید نیاز خیلی از انسان‌های دیگری باشد که از وضع معیشتی خوبی برخوردار نیستند. 

مفسده ربا و رباخواری یکی از مهم‌ترین دلایل فروپاشی اقتصادی در جوامع اسلامی و حتی غیر اسلامی است، متاسفانه بسیاری از بانک‌های ایران که حتی ادعای اسلامی بودن دارند به این مفسده بسیار بزرگ و گریبانگیر دچار هستند. 

یکی از مهم‌ترین مواردی که موجب این می‌شود که انسان مراقب کارهایی که می‌کند باشد و انجام دادن کارهای زشت را در خودش منع کند و به انجام دادن کارهای نیکو تشویق شود این است که انسان به بینندگان و نظاره‌گران کارهایی که انجام می‌دهد توجه کند و به خاطر حیا کردن از آنها دنبال کارهای زشت نرود. در این بخش به ادامه مطلب می‌پردازیم. 

یکی از مهم‌ترین مواردی که موجب این می‌شود که انسان مراقب کارهایی که می‌کند باشد و انجام دادن کارهای زشت را در خودش منع کند و به انجام دادن کارهای نیکو تشویق شود این است که انسان به بینندگان و نظاره‌گران کارهایی که انجام می‌دهد توجه کند و به خاطر حیا کردن از آنها دنبال کارهای زشت نرود. 

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم برای اینکه دین مبین اسلام را به مردم معرفی کنند مصائب بسیاری را متحمل شدند و از همان ابتدا از فراخوان عمومی برای دعوت به اسلام استفاده نکردند بلکه در ابتدای امر به صورت مخفی مردم را به دین اسلام دعوت می‌کردند تا اینکه خداوند متعال دستور بر علنی کردن دعوت را صادر فرمود. 

-

خداوند متعال در قرآن کریم علاوه بر ذکر نفخ روح الهی در کالبد خاکی انسان که موجب حیات و رشد کمالات و استعداد های وجودی می شود، از روح دیگری در نهاد انسان خبر می دهد که در روایات ائمه ی معصومین علیهم السلام از آن  تعبیر به روح ایمانی می شود. خداوند متعال می فرماید:« أُولئک کتب فی قلوبِهم الایمان و أیّدهم بروح منه ».[1] آنها کسانی هستند که خدا ایمان را بر صفحه دلهایشان نوشته و با روحی از ناحیه خودش آنها را تایید فرموده است.

برزخ عالمی میانی از بین سه عالم ماده، مثال و عقل، که در روایات ائمه معصومین علیهم السلام از آن تعبیر به عالم قبر شده است.انسان پس از مرگ  وارد جهان برزخ شده و با تجسمی از اعمال نیک و بد خود مواجه می شود. از منظر اسلام، مومنین در عالم برزخ با منزلها و رویدادهای مختلفی روبرو می شوند که یکی از این رویدادها، به تعبیر روایات معصومین(ع)، سؤال قبر می باشد. در واقع سوال قبر به نوعی آغازی بر عقوبت و پاداش موقتی انسانها در عالم برزخ است که اعمال و کردار انسانها در آن نقش سببی ایفا می کند. در میان احادیث متواتر بیانگر عمومیت سوال قبر برای کلیه ی مومنین، می باشد.

هر کسی که بیشتر به یاد مرگ باشد و بهتر برای آن آماده شود، او زرنگ‌تر است. چرا که غفلت از مرگ، غفلت از یک حقیقت و واقعیتی است که انسان ناگزیر با آن روبرو خواهد شد. ياد مرگ و پايان زندگى، عامل بازدارنده مهمّى در برابر گناهان و تلاش‌هاى بيهوده آميخته با حرص و طمع محسوب مى‌شود.

شادی از لازمه‌های زندگی انسان است. در زبان فارسی، شادی در کنار واژه‌های خوشحالی، خشنودی و نشاط قرار می‌گیرد. در قرآن کریم، واژه‌های سرور، فرح و… در معنای شادی به کار رفته‌اند. انسان‌ها برای سالم زیستن نیازهایی دارند که شادی، غم، ترس و خشم از جمله آنهاست. شادزیستن که از نیازهای مهم بشر است، تلقی‌های مختلفی را برمی‌تابد. در شریعت اسلام و به ویژه نگاه قرآن، برخی از شادی‌ها ناپسند و مذموم است و مؤمنان باید از آنها بپرهیزند.

نصرت به معنای یاری و رهایی‌بخشی از دست دشمن است. شُمول نصرتِ (الهی) دارای زمینه‌هایی است که در این مجال، به سه مورد از آنها پرداخته شده است. صبر و استقامت، مورد ستم واقع‌شدن، یاری خدا و تلاش در راه او جزو موارد سه‌گانه زمینه‌سازی نصرت الهی است.

روایات هم همچون آیات، در بعضی مواقع متذکر این نکته شده‌اند که نوآوری‌هایی وجود دارد که جنبه مقبولیت دارند و مورد پذیرش قرار می‌گیرند. از جمله اینکه در توقیع شریفی از حضرت حجت (عج) به اسحاق بن یعقوب آمده که آن حضرت فرمودند: و اما در حوادث واقعه به راویان حدیث ما رجوع کنید. همانا آنان حجت من بر شما هستند و من حجت خدا بر آنان هستم.

نوآوری در دو سطح و به دو صورت است. نخست آنکه انسان با فحص و تدبر در متون و منابع دینی، احکام و معارفی را که تاکنون برای او یا دیگران ناشناخته بوده شناسایی و ارائه کند. این اقدام در حقیقت نوآوری است و از آن به استنباط، اجتهاد و ... تعبیر می‌گردد. و دیگر آنکه با تدبر و تفکر و با مراعات حدود الهی و مرزهای شریعت، راهکارها، ابداعات و پدیده‌هایی ارائه کند که در زندگی فردی و اجتماعی، مادی و معنوی مورد استفاده قرار گیرد. نوع نخست از نوآوری در میان فقهای اسلامی متدوال است و نوع دوم هر چند کمتر مطرح می‌گردد اما در حقیقت از ضرورت‌ها و نیازهای زندگی و در مواردی از امور«واجب کفایی» است. در ادامه نوآوری مطلوب از دیدگاه قرآن را مورد بررسی و مطالعه قرار می‌دهیم.