اینکه خدا بسیار توبه‌پذیر است، معنایش آن نیست که افرادی که به هیچ‌یک از اصول انسانی پایبند نبوده و هر جنایتی را مرتکب شده و دستشان به خون انسان‌های مؤمن و بی‌گناه آلوده است، با یک توبه لفظی و ظاهری، تمام گناهانشان محو خواهد شد.
پرسش: با توجه به اینکه خداوند بسیار توبه‌پذیر و مهربان است، اگر فرد بسیار گناه کاری؛ مانند قاتل امام حسین(ع) با خلوص نیت توبه و استغفار می‌کرد، آیا خداوند او را می‌بخشید؟
پاسخ: اینکه خدا بسیار توبه‌پذیر است، معنایش آن نیست که افرادی که به هیچ‌یک از اصول انسانی پایبند نبوده و هر جنایتی را مرتکب شده و دستشان به خون انسان‌های مؤمن و بی‌گناه آلوده است، با یک توبه لفظی و ظاهری، تمام گناهانشان محو خواهد شد! بر اساس صریح قرآن، زمانی توبه پذیرفتنی است که انسان از روی جهالت و نادانی مرتکب خلافی شده،[1] اما بلافاصله به اشتباه خویش پی برده و در صدد جبران بر می‌آید. شواهد تاریخی بیان‌گر آن است که یزید،[2] فرعون و امثال اینها اساساً در مقام توبه و بازگشت نبودند، اگر چه خداوند وعده داده حتی بزرگ‌ترین گناه که شرک باشد را در صورت توبه می‌پذیرد. اما آنچه از متون روایی بر می‌آید، افرادی که انسان‌های مؤمن را به قتل برسانند، توفیق چنین توبه‌ای را نمی‌یابند تا مورد پذیرش قرار گیرد. به عبارت دیگر، آنان با کشتن انسان‌های بی‌گناه گویا تیر خلاصی را به خود زده و راهی برای بازگشت نگذاشته‌اند. در حقیقت توبه افرادی؛ مانند توبه یزید و فرعون، بعد از غرق شدن می‌باشد:
امام صادق(ع) در این باره می‌فرماید: «مؤمن در فراخى و وسعت در دین خود می‌باشد، تا زمانی که کسی را به ناحق نکشته باشد، کسی که انسان مؤمنی را به عمد بکشد، توفیق توبه نخواهد یافت».[3]
در جایی دیگر کسی از امام صادق(ع) پرسید، اگر شخص با ایمانی، فرد مؤمنی را از روی عمد به قتل برساند، آیا راهی برای توبه دارد، حضرت در پاسخ فرمود: اگر قتلش به دلیل ایمان وی بود، توبه‌ای برایش نیست.[4]
همان‌گونه که از این روایات و آیاتی مانند: «وَ مَنْ یَقْتُلْ مُؤْمِناً مُتَعَمِّداً فَجَزاؤُهُ جَهَنَّمُ خالِداً فِیها وَ غَضِبَ اللَّهُ عَلَیْهِ وَ لَعَنَهُ وَ أَعَدَّ لَهُ عَذاباً عَظِیماً»[5] بر می‌آید، اگر انسان با ایمانی برادر ایمانی خود را به دلیل اعتقاداتش بکشد، موفق به توبه نخواهد شد تا مورد بخشش خدای متعال قرار گیرد؛ لذا افرادی مانند یزید و فرعون که از دایره ایمان خارج بوده‌اند و دستشان آغشته به خون ده‌ها انسان بی‌گناه است، مشمول این رحمت و فضل الاهی نخواند شد؛ چرا که خود با علم و اختیار خویش زمینه این توفیق را از بین برده‌اند.
اتفاقاً در آیات قرآن که بحث توبه‌پذیری خداوند آمده،[6] معمولاً آیاتی است که مسئله قتل در میان نیست. و این بیان‌گر آن است که افرادی که در مقام سلطه برای بقای قدرت و حکومت خویش مردم بی‌گناه را از دم تیغ می‌گذرانند، نه تنها تواب بودن خدا شامل حالشان نخواهد شد، بلکه از رحمت پروردگار فاصله گرفته و مورد غصب او خواهند بود.
--------------------------------------
پی نوشت:
[1]. نساء، 17. «إِنَّمَا التَّوْبَةُ عَلَى اللَّهِ لِلَّذینَ یَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهالَةٍ ثُمَّ یَتُوبُونَ مِنْ قَریبٍ فَأُولئِکَ یَتُوبُ اللَّهُ عَلَیْهِ».
[2]. می‌دانیم که یزید هیچ‌گاه از کشتن امام حسین و یارانش پشیمان نشد و جنایات خویش را در سال‌های بعد و در واقعه حره ادامه داد.
[3]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 7، ص 272، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق. «عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَا یَزَالُ الْمُؤْمِنُ فِی فُسْحَةٍ مِنْ دِینِهِ مَا لَمْ یُصِبْ دَماً حَرَاماً وَ قَالَ لَا یُوَفَّقُ قَاتِلُ الْمُؤْمِنِ مُتَعَمِّداً لِلتَّوْبَةِ».
[4]. فیض کاشانی، ملامحسن، تفسیر الصافی، تحقیق، اعلمی، حسین، ج 1، 484، تهران، الصدر، چاپ دوم، 1415ق. «عن ابن سنان عن أبی عبد الله ع قال سألته [سئل] عن المؤمن یقتل المؤمن متعمدا له توبة قال: إن کان قتله لإیمانه فلا توبة له».
[5]. نساء، 93.
[6]. نور، 10؛ حجرات، 12.
برگرفته از اسلام کوئست