کارایی نداشتن دعا بدون تلاش و کوشش!

شرط استجابت دعا آن است که انسان تمام قدرت و نیرو و توان خویش را به کار گیرد و حداکثر تلاش و کوشش را انجام دهد و نسبت به ماورای آن دست به دعا بردارد و قلب را متوجه خالق کند زیرا در روایات آمده است: «شخصی که در راه کسب و کار، تلاشی نمی‌کند و از خداوند رزق و روزی می‌خواهد دعایش مستجاب نمی‌شود.» [کافی ، ج5، ص 77] به این ترتیب دعا وسیله‌‌ای است برای شناخت پروردگار و صفات جمال و جلال او، و هم وسیله‌ای است برای توبه از گناه و پاک‌سازی روح و هم عاملی است برای انجام نیکی‌ها و هم سببی است برای جهاد و تلاش و کوشش بیشتر تا آخرین حد توان. ولی متأسفانه برخی افراد با بیان و عباراتی بدون منطق و دلیل مدعی می شوند: «آنانکه اهل تلاش نیستند، دعا می‌کنند.» عباراتی که به هیچ وجه مورد قبول قرآن و روایات نیست. چرا که همانطور که در روایت مذکور بیان شد، اگر کسی تلاش نکند و صرفا دعا کند، قطعا غیر قابل قبول و اشتباه می باشد و دعایش مستجاب نمی‌شود. همچنین اسلام تأکید می کند که خداوند برای هر چیزی اندازه و سببی قرار داده است و اگر انسان بخواهد به خیر و رستگاری و پیروزی دست یابد، باید کار کرده و آمادگی کسب کند. امام رضا (علیه السلام) در این باره فرموده‌اند: «مَن سَألَ اللهَ التَّوفیقَ وَ لَم یَجتَهِد، فَقَدِ استَهزَءَ بِنَفسِهِ؛ هر کس از خداوند، توفیق بطلبد ولی تلاش نکند، خودش را مسخره کرده است.» [بحارالانوار، ج 78، ص 356] پس باید بدانیم که بعد از تلاش و کوشش است که دعا، نذر یا توکل کارایی پیدا می کند.

پی نوشت:
- مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، قم: نشر دارالاحیاء 1382، ج 78، ص 356.
- كلينى، محمد بن يعقوب‏، الكافي، تهران: دار الكتب الإسلامية، 1407 ق‏، ج5، ص77.