خروج سفیانی ار نشانه های ظهور

در پست‌ قبلی به بررسی نشانه‌های ظهور پرداخته و اتفاق‌هایی که قبل از ظهور رخ خواهد داد و روایات معصومین(علیهم‌السلام) از آن‌ها پرده برداشته است را بیان کردیم؛ در ادامه بحث به نشانه‌های حتمی می‌پردازیم. نشانه‌های حتمی، مواردی بود که در خود روایات تصریح شده که حتمی است و به طور حتم اتفاق خواهد افتاد.

با بررسی روایات به این نتیجه می‌رسیم که از پنج اتفاق به عنوان نشانه‌های حتمی ظهور نام برده شده است که عبارتند از: 1. خروج سفیانی؛ 2. ندای آسمانی؛ 3. خروج یمانی؛ 4. قتل نفس زکیه؛ 5. خسف در بیداء. چرا که امام صادق(علیه‌السلام) فرمود: «خَمْسُ عَلَامَاتٍ قَبْلَ قِيَامِ الْقَائِمِ الصَّيْحَةُ وَ السُّفْيَانِيُّ وَ الْخَسْفُ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّكِيَّةِ وَ الْيَمَانِي‏: پیش از قیام قائم، پنج نشانه به صورت حتم وجود دارد: صیحه، سفیانی، خسف، قتل نفس زکیه و یمانی.»[1] در این نوشتار به خروج سفیانی پرداخته می‌شود:

حتمی بودن خروج سفیانی با عبارت‌های مختلفی، چون «إنه لمن المحتوم الذی لابدّ منه»[2] ، «السفیانی لابدّ منه»[3] و «أمر السفیانی حتم  من الله و لا یکون القائم الا بسفیانی»[4] از زبان اهل بیت(علیهم‌السلام) بیان شده است.
عبارت‌های «المحتوم» ، «لابدّ منه» و «حتم من الله» بیان‌گر حتمی و صددرصدی بودن آمدن سفیانی، به عنوان یکی از نشانه‌های قیام حضرت مهدی(عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) است.

نام و نسب سفیانی
نام سفیانی، نشان‌گر انتساب او به ابوسفیان است. بنا بر روایات، نسب سفیانی به خاندان ابوسفیان می‌رسد، چرا که در روایتی بیان شده: «وَ هُوَ مِنْ وُلْدِ عُتْبَةَ بْنِ أَبِي سُفْيَان‏: او از فرزندان عتبه پسر ابوسفیان است.»[5] برخی از احادیث، او را از بنی امیه، نسل ابوسفیان و از فرزندان زن‌جگر خوار معرفی می‌کنند. در این روایات برای معرفی او از واژگانی هم‌چون «سفیانی» ، «ابن آکله الاکباد»[5] «عتبه»[6] «عثمان بن عنسبه»[7] و عبدالله[8] استفاده شده است.

با این بیان ممکن است نام سفیانی، نشان‌گر انتساب او به ابوسفیان باشد، یعنی واقعاً او از نوادگان ابوسفیان است. و ممکن است مقصود از انتساب سفیانی به خاندان ابوسفیان، توجه دادن مسلمانان به عمل‌کرد او باشد. یعنی او روشی چون ابوسفیان و خاندان او دارد. سفیانی مانند بنی امیه – که تمام تلاش خود را برای مقابله با اسلام و اهل بیت(علیهم‌السلام) به صورت آشکار و پنهان به کار گرفت – نهایت تلاش خود را برای مقابله با حضرت مهدی(عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) به کار می‌گیرد. هدف او جلوگیری از برپایی دولت کریمه مهدوی است و به همین دلیل، دست به کشتار پیروان آن حضرت می‌زند و به دنبال دست‌گیری حضرت است.

ویژگی‌های سفیانی
در برخی روایات حتی از ویژگی‌های روحی و ظاهری او سخن به میان آمده است و گفته شده او بهره چندانی از زیبایی ندارد و بیشتر نمادهای زشتی و پلیدی در چهره او جمع شده است. امیرالمومنین(علیه‌السلام) در این زمینه می‌فرمایند: «پسر هند جگرخوار از بیابانی خشک خروج می‌کند، او مردی چهارشانه، زشت‌رو، کله‌گنده و آبله‌روست، چون او را ببینی، می‌پنداری که یک چشم دارد؛ نامش «عثمان» و پدر «عنسبه» از فرزندان ابوسفیان است... .»[10] امام باقر(علیه‌السلام) نیز در توصیف او می‌فرماید: «سفیانی، سرخ‌رویی سفید پوست و زاغ‌چشم است؛ هرگز خدا را پرستش نکرده و مکه و مدینه را ندیده است... .»[11]

زمان خروج سفیانی
در رابطه با زمان خروج سفیانی به سه دسته روایت برمی‌خوریم:
الف) برخی از روایات بیان می‌کنند که زمان خروج سفیانی پیش از ظهور حضرت مهدی(عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) خواهد بود: مانند این‌که «حذلم بن بشیر» می‌گوید به امام سجاد(علیه‌السلام) عرض کردم نشانه‌های ظهور را برایم بیان کنید تا بدانم چه زمانی ظهور اتفاق می‌افتد؛ حضرت فرمود: «.... وقتی سفیانی ظهور می‌کند، مهدی مخفی می‌شود، و بعد از آن قیام می‌کند.»[12]
ب) برخی دیگر از روایات، از خروج سفیانی و ظهور حضرت در یک سال سخن می‌گویند؛ به طور مثال «محمد بن مسلم» از امام باقر(علیه‌السلام) نقل می‌کند که حضرت فرمود: «السفياني و القائم في سنة واحدة: سفیانی و قائم در یک سال است.»[13]
ج) در برخی روایات نیز از خروج سفیانی در ماه رجب سخن به میان آمده است؛ به طور مثال امام صادق(علیه‌السلام) در حدیثی فرمودند: «إِنَّ أَمْرَ السُّفْيَانِيِّ مِنَ الْأَمْرِ الْمَحْتُومِ وَ خُرُوجَهُ فِي رَجَب: سفیانی از امور حتمی است و خروج او در ماه رجب است.»[14]
بنابراین از این روایات استفاده می‌شود به طور قطع ابتدا سفیانی خروج کرده و کشتار زیادی در بین شیعیان انجام داده، سپس حضرت، ظهور می‌کند حال یا یک‌سال زودتر از قیام حضرت، یا چندین سال قبل از قیام حضرت.

پایان کار سفیانی
روایات در این زمینه بسیار مختلف و متشتت است؛ برخی از روایات از خروج سفیانی از سرزمینی خشک نام برده شده است، بدون اشاره به منطقه‌ای خاص[15]برخی دیگر از روایات، شام را محل خروج او می‌دانند[16] حتی در برخی روایات آمده او بر پنج منطقه دمشق، فلسطین، اردن، حمص و حلب مسلط می‌شود.[17] با بررسی روایات به این نتیجه می‌رسیم که وی از سرزمین شام و منطقه‌ای خشک خروج می‌کند.

بنا بر آن‌چه در برخی روایات به آن اشاره شده است، سفیانی ابتدا بر منطقه شام حاکم می‌شود، رقیبان خود را از میان بر می‌دارد. سپس در راه عراق، درگیر جنگی در شمال سوریه(منطقه قرقیسیا) می‌شود که در آن نبرد، صد هزار نفر از ستم‌گران کشته می‌شوند. بعد از آن، سفیانی حمله خود به عراق را آغاز می‌کند و سپاه خود که بالغ بر هفتاد هزار نفر است را به سمت کوفه گسیل می‌دارد، آنان در کوفه و اطراف آن دست به کشتار و غارت شیعیان می‌زند.

او زمانی که با خبر می‌شود حضرت مهدی(عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) در مدینه است، برای مقابله با ایشان، سپاهی به مدینه می‌فرستد. هم‌زمان، حضرت مهدی(عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) از مدینه به سوی مکّه رهسپار می‌شود. لشکر سفیانی که حضرت را در مدینه نمی‌یابند، دست به غارت شهر می‌زنند و سپس به سوی مکّه حرکت می‌کنند که در میان راه، در سرزمین «بیداء» گرفتار می‌شوند؛ پس ندایی در آسمان پیچیده می‌شود که ای سرزمین بیداء، این قوم را فرا بگیر، سپس سرزمین بیداء آن‌ها را فرو برده و می‌بلعد، پس همه هلاک می‌شوند مگر سه نفر.... [18] هم‌چنین در روایتی به کشته شدن سفیانی در سرزمین شام؛ به دست حضرت مهدی(عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) و پیروانش اشاره شده است.[19]

لذا پایان کار لشکر سفیانی فرو رفتن در زمین و مبتلا شدن به خشم خداوند متعال دانسته شده است، و گفته شده خود سفیانی نیز در نهایت به دست حضرت کشته خواهد شد.

در نتیجه: طبق روایات معصومین(علیهم‌السلام) یکی از نشانه‌های ظهور حضرت مهدی(عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) خروج شخصی به نام سفیانی است که سپاه تشکیل داده و بزرگ‌ترین دشمن حضرت محسوب می‌شود، او قبل از آمدن حضرت دست به کشتار شیعیان زده و عده‌ی زیادی از شیعیان را قتل عام می‌کند و در نهایت مورد خشم خداوند متعال قرار گرفته و سپاهش توسط زمین بلعیده می‌شود و خود او نیز به دست حضرت کشته می‌شود.

___________________________________________________
[1]. الكافي، شیخ کلینی، دارلکتب الاسلامیه، تهران، 1365ش، ج 8، ص 310.
[2]. الغيبةللنعماني، محمد بن ابراهیم نعمانی، مکتبه الصدوق، تهران، 1397ش،  ص 301.   
[3]. الأمالي ‏للطوسي، شیخ طوسی، دار الثقافه، قم، 1414ق، ص 679.
[4]. الغيبةللطوسي، شیخ طوسی، موسسه معارف اسلامی، قم، 1411ق، ص 449.
[5]. کمال الدین، شیخ صدوق، دارالکتب الاسلامیه، قم، 1397ق، ج2، ص 651.
[5]. الغيبةللنعماني، همان، ص 305؛ الغيبةللطوسي، همان، ص 461.
[6]. الغيبةللطوسي، ص 443.
[7]. کمال الدین، ج2، ص 651.
[8]. الفتن، ص 224؛ شماره حدیث 826.
[10]. کمال الدین، ج2، ص 651.
[11]. الغيبةللنعماني، ص 306.
[12]. الغيبةللطوسي، ص 443.
[13]. الغيبةللنعماني، ص 267.
[14]. كمال ‏الدين، ج 2، ص 650.
[15]. الغيبةللنعماني، ص 305.
[16]. كمال ‏الدين، ج 1، ص 327.
[17]. الغيبةللنعماني، ص 304 .
[18]. «عن جابر الجعفي قال قال لي أبو جعفر ع في حديث له طويل يا جابر أول الأرض المغرب تخرب أرض الشام يختلفون عند ذلك على رايات ثلاث راية الأصهب و راية الأرقع و راية السفياني فيلقى السفياني الأبقع و يقتتلون فيقتله‏ و من معه، و راية الأصهب ثم لا يكون لهم هم إلا الإقبال نحو العراق و مر جيش بقرقيسا فيقتلون بها مائة ألف من الجبارين....» (تفسيرالعياشي، محمد بن مسعود عیاشی، چاپخانه علمیه، تهران، 1380ق، ج 1، ص 245).
[19]. همان، ج1، ص 66.