حضرت مهدی در منابع معتبر اهل سنت

مسالۀ ظهور منجی در آخرالزمان مسأله‌ای است که تمام ادیان آسمانی به آن پرداخته‌اند، امّا اسلام به عنوان کامل‌ترین و آخرین دین الهی بیش از سایر ادیان به تبیین و تشریح آن پرداخته است. در برخی از آیات قرآن کریم[1] به این مسأله مهم اشاره شده و روایات فریقین(شیعه و سنی) در این باب به قدری زیاد است که از حدّ تواتر نیز گذشته است. به عنوان مثال فقط درباره اصل ظهور مصلح جهانی بیش از 3 هزار روایت از کتب شیعه و 657 حدیث از کتب معتبر اهل تسنن نقل شده است.[2] بنابر این مسأله  ظهور مهدی، یک مسأله عقیدتی مختص به شیعه نیست. تنها نقطه اختلاف بر سر تعیین مصداق و شخصیت این منجی و هادی می‌باشد. 

در نوشتار حاضر به بیان احادیث و روایات اهل سنت و نظرات علما و بزرگان آنان در این موضوع و پاسخ به آن می‌پردازیم تا شاید امت اسلامی به وحدت و یک‌پارچگی در عقیده و عمل نزدیک شوند:

روایات حضرت مهدی در کتب اهل سنت

روایتی در صحاح اهل سنت آمده که  پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌واله) فرمودند:« کار دنیا تمام نمیشود تا اینکه مردی از اهل بیت من بر عرب حکومت کند که اسم او مطابق اسم من است».[3]
در سُنن ابن داوود، دیگر کتاب حدیثی معتبر اهل سنت از قول پیامبراکرم(صلی‌الله‌علیه‌واله)  آمده است: «اگر از عالم جز روزی باقی نمانده باشد، خداوند مردی از اهل بیت مرا خواهد برانگیخت تا دنیا را پر از عدل و داد کند؛ چنان‌که از ستم پر شده است».[4]
در روایت دیگری امّ سلمه می‌گوید: از رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌واله) شنیدم که فرمود:«مهدی از عترت من و فرزندان فاطمه است».[5]
غالب بزرگان و اکابر اهل سنت، این دسته از روایات را از لحاظ سند عالی ارزیابی میکنند و معتقدند: قطعاً حضرت مهدی(عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه) از فرزندان فاطمه(سلام‌الله‌علیها) است.[6]

حافظ شيخ سليمان حنفي قندوزي در ینابیع المودة از خوارزمي به دو سند از سلمان فارسي و امام سجاد(عليه‌السّلام) از پدرش امام حسين عليه السّلام نقل کرده که امام مي فرمايد: «به محضر جدّم رسول اللّه (صلّي‌اللّه‌عليه‌وآله) شرفياب شدم، مرا روي زانوي خويش نشانيد و فرمود: خداوند از صلب تو نُه نفر امام اختيار کرده که نهم آنان قائم آنان است و همه در فضيلت و مقام پيش خداوند يکسانند».[7]
هم‌چنین بسیاری از بزرگان اهل سنت حضرت مهدی(عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه) را فرزند امام حسن عسکری(علیه‌السلام) می‌دانند که همگی آنان به این موضوع تصریح کرده‌اند. [8]

دفع شبهه

در بعضی از روایات اهل سنت آمده که اسم پدر حضرت مهدی(عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه)، همان اسم پدر رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌واله) یعنی عبدالله است[9] و به همین دلیل بعضی از دانشمندان اهل سنت معتقدند این حدیث در رد عقیده شیعه است که می‌گویند اسم پدر مهدی(علیه‌السلام)، حسن العسکری است.

درپاسخ باید گفت:
1. چندتن از بزرگان و علمای اهل سنت در سند این روایت اشکال کرده اند.[10]
2. حدیث مذکور با احادیث بسیاری که به نام امام حسن عسکری(علیه‌السلام) تصریح کرده‌اند در تعارض است.[11]
3. بر فرض که روایت صحیح هم باشد، قابل توجیه است. چرا که یکی از نام‌های امام حسن عسکری(علیه‌السلام) «عبدالله» است.[12] و از طرفی کنیه‌ی امام حسن عسکری(علیه‌السلام) «ابومحمد» است و از جهت این‌که حضرت عبدالله پدر حضرت محمد(صلی‌الله‌علیه‌واله) است، ابومحمد خواهد شد.[13]
و با این توضیح این حدیث نیز مشکلی در اعتقاد شیعه که پدر حضرت مهدی(علیه‌السلام)، امام حسن عسگری(علیه‌السلام) است وارد نمی‌سازد.

بنابراین از مجموع این روایات استفاده قطعی می‌شود که مهدی آخرالزمان که جهان را از ظلم وجور پاک و از عدل و داد پر می کند، از اولاد فاطمه(سلام‌الله‌علیها) و فرزند امام حسن عسگری(علیه‌السلام) می‌باشد. و همین امر کفایت بر این مسأله می‌کند که مهدی موعود کسی است که امروز حضور دارد و زنده است نه این که در آینده به دنیا خواهد آمد.

به امید ظهور و تابیدن آفتاب دولت کریمه‌اش

________________________________________

پی‌نوشت
[1]. از جمله انبیا/105، صف/9، نور/55،  مائده/55.
[2]. آیت الله صافی گلپایگانی، منتخب الاثر فی امام ثانی عشر، فصل2، ص141.
[3]. سنن ابی داود، ج2، کتاب المهدی، ص309، ح4282؛ سنن ترمذی، ج3، باب ما جاء فی المهدی، ص334، ج2313، همان، ص343، ح2333.
[4]. سنن ابی‌داوود، ج ۲، کتاب المهدی، ص ۲۰۷٫.
[5]. همان، ص33، ح4282؛ سنن ابن ماجه، ج2، باب خروج المهدی، ص1368، ح4086.
[6]. حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، بیروت، دارالمعرفة، ج2، کتاب الاحوال، ص557؛ ابن تیمیه، منهاج السنة، ص212؛ تفتازانی، شرح المقاصد، فاتحه 8، ص307؛ خطیب العمری، مشکاة المصابیح، ج3، باب اشراط الساعة، ص38، ح5453؛ ابن اثیر جذری، جامع الاصول، کتاب التاسع، باب الاول، ص49، ح7812؛ متقی هندی، کنزالعمال، ج14، باب خرج المهدی، ح38663؛ جلال الدین سیوطی، الحاوی للفتاوی، ج2، ص290؛ محمد بن عبدالله الطبری، ذخایر العقبی فی مناقب ذوی القربی، بیروت، دارالمعرفة، ص212.
[7]. در ينابيع المودّه، باب 56، ص 258 از کتاب مودة القربي تأليف سيدعلي بن شهاب همداني شافعي (متوفاي 786) و همچنین در باب 94، ص 492.
[8].  ابی الفداء در تاریخ مختصر ج2 ص45، ابن خلکان در وفیات الاعیان ج1 ص451، سبط ابن جوزی، تذکرة الخواص، ص325؛ شبراوی در الاتحاف ص179، ابن خلدون در تاریخ خود ج4 ص115، میر خوند در تاریخ روضه الصفا ج3 ص59؛ شیخ سلیمان قندوزی در ینابیع الموده ص451؛ عبدالوهاب شعرانی در الیواقیت والجواهر ص470 و عبدالرحمن جامی در شواهد النبوه در احوالات امام حسن عسگری(علیه‌السلام).
[9]. سنن ابی داود، ج2، کتاب المهدی، ص309، ح4282.
[10]. یوسف مذی، تهذیب الکمال، ج20، ص215؛ ابن حجر عسقلانی، تهذیب التهذیب، ج16، ص311.
[11]. در شماره 8 بدان اشاره شد.
[12]صافی گلپایگانی، منتخب الاثر، ص295، 296.
[13] همان، ص195.

*برای مطالعه بیشتر به کتاب «مصلح جهانی، مهدی موعود از دیدگاه اهل سنت» نوشته سید هادی خسرو شاهی مراجعه شود.