توبه یعنی بازگشت به امر الهی، و چون خداوند امر به اطاعت از اولی الامر یعنی امامان(علیهم‌السلام) کرده، لذا توبه معاندینی چون عمرو عاص برگشت از دشمنی با امام علی (علیه‌السلام) و بیعت با اوست.
آموزه‌های وحیانی خصوصا قرآن کریم طبق مبانی منسجمی معارف الهی را تبین می‌کرده وآیات الهی بعضی بعضی دیگر را تفسیر می‌کنند؛ لذا اینکه برخی افراد بخواهند، فقط با پیش کشیدن یک آیه از قرآن کریم آن هم با تفسیر مورد دل‌خواه خود، به هدف و مرادشان برسند، کاملا نادرست است؛ مثلا اینکه برخی افراد عنوان می‌کنند: «خداوند طبق آیه 53 سوره زمر همه تخلفات و گناهان انسان را می‌بخشد حتی عمروعاص و افرادی دیگری به مانند او هم از این قانون مطلق مستثنا نیستند. چرا که هم مسلمان بودند و هم جزو صحابه پیامبر که در نهایت با توبه از دنیا رفتند.» بر خلاف اصول و موازین قرآنی در بحث شرایط آمرزش الهی و توبه است.
البته این سخن که آنان اگر توبه کنند، خداوند متعال توبه آنها را خواهد پذیرفت، سخن درستی است؛ اما باید توجه داست که توبه یعنی بازگشت به امر الهی، و چون خداوند متعال، صریحا در قرآن امر فرموده: «یا أَیُّها الَّذِینَ آمَنُوا أَطیعُوا اللّهَ وَأَطیعُوا الرَّسُول وَأُولی الأمرِ[نساء/ 59] ای کسانی که ایمان آورده‌اید! از خدا و پیامبر خدا و اولی الامرتان پیروی کنید.» توبه واقعی یعنی پذیرفتن سخن خدا، پیامبر و اولی الامر و چون امیرالمومنین(علیه‌السلام) طبق نصوص غیر قابل انکاری که از حوصله این نوشتار خارج است، مصداق حقیقی اولی الامر است، پس توبه معاندینی چون عمرو عاص، یزید و امثال آنها، به این است که از دشمنی با امام دست برداشته و با امام بیعت کنند و حقوق مردم را هم که بر گردن دارند پرداخت کنند، اما می بینیم که این اتفاقات رخ نداده و این معاندین تا آخر عمر با اهل بیت پیامبر(علیهم‌السلام) دشمنی کردند که مخالفت با قرآن بود.
بنابراین هرچند قرآن کریم با بیان: «قُلْ يا عِبادِيَ الَّذينَ أَسْرَفُوا عَلى أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَميعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحيمُ [زمر/ 53] بگو: اى بندگان من كه بر خود اسراف و ستم كردهايد، از رحمت خداوند ناميد نشويد كه خدا همه گناهان را مىآمرزد، زيرا او بسيار آمرزنده و مهربان است.» راه بازگشت را به روى همه گناه‌كاران مىگشايد، اما اين وعده‌ی بخشش، مطلق نبوده و مشروط به توبه و تحصیل شرایط خاص آن است. بنابراین غفران و رحمت الهی مشروط است به اينكه بعد از ارتكاب گناه به خود آيند، و از اشتباهات خود برگردند، و در برابر فرمان الهی تسليم باشند و در عمل، صداقت خود را در اين توبه و انابه نشان دهند، به خصوص نسبت به حق الناس و اولویت همه حق پیشوای الهی و حجت خداست.
درنتیجه: توبه یعنی بازگشت به امر الهی، و چون خداوند امر به اطاعت از اولی الامر یعنی امامان(علیهم‌السلام) کرده، لذا توبه معاندینی چون عمرو عاص برگشت از دشمنی با امام علی (علیه‌السلام) و بیعت با اوست.
نظرات
اگر شخص در برابردستور خداوند (که امر به توسل به اولیاء الهی کرده) استکبار نورزد و انکار مقامات الهی ائمه(علیهم‌السلام) نکند اشکالی ندارد که انسان حاجت خود را از خداوند بخواهد هرچند که خدای متعال این حاجات را از طریق واسطه فیض میان خود وخلقش یعنی ائمه(علیهم‌السلام) برآورده می کند، اما اگر شخص در برابر دستور الهی توسل استکبار ورزد و انکار مقامات الهی ائمه(علیهم‌السلام) بکند، بحث کفر نا فرمانی او غیر قابل اغماض است زیرا خداوند در قرآن کریم معاندان و مخالفان بحث توسل را مستکبر و به طبع آن کافر می‌داند؛ زیرا وقتی خداوند غفاریت را اراده کرده، حتما اسباب غفاریت را مهیا نموده، لذا در قرآن دستور می دهد که به پیامبر متوسل شده و از او درخواست استغفار کنند و استنکاف کنندگان از توسل به پیامبر را چنین تقبح مي‌فرمايد: «وَإِذَا قِیلَ لَهُمْ تَعَالَوْا یسْتَغْفِرْ لَكُمْ رَسُولُ اللَّهِ لَوَّوْا رُءُوسَهُمْ وَرَأَیتَهُمْ یصُدُّونَ وَهُمْ مُسْتَكْبِرُونَ [منافقون-5]هنگامی که به آنان گفته شود: بیایید تا رسول خدا برای شما استغفار کند!، سرهای خود را برمي‌گردانند؛ و آنها را می‌بینی که از سخنان تو اعراض کرده و استكبار می‌ورزند!» می دانیم بحث انکار و استكبار در مقابل دستور الهی ریشه کفر است[2] چنانکه قرآن انکار و استكبار ابلیس در مقابل دستور الهی را ریشه کفرش می داند: «وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِیسَ أَبَى وَ اسْتَكْبَرَ وَكَانَ مِنَ الْكَافِرِینَ [بقره-34]و هنگامی را که به فرشتگان گفتیم: برای آدم سجده كنيد همگی سجده کردند؛ جز ابلیس که ابی کرد و استكبار ورزید و از کافران شد.» لذا چون خداوند منکران توسل به پیامبرش را مستکبر می داند، و از انجاکه انکار و استکبار شیطان موجب کفرش شد، قطعا بدون هیچ تبعیضی انکار و استكبار منکران دستور الهی در بحث توسل نیز در زمره کافران خواهند بود.