ممکن است سوال کنید در قرآن بیان شده خداود متعال می شنود یا می بیند، آیا خدا هم مثل انسان گوش یا چشم دارد که آنها ببیند و بشنود؟ در پاسخ باید عرض کنم: این درست است که در قرآن جاهای زیادی بیان شده خداوند متعال«سمیع» و «بصیر» است. بطور مثال: «أنَّ اللَّهَ سَمیعٌ عَلیمٌ»(انفال-53). «إِنَّكَ سَمیعُ الدُّعا»(آل عمران- 38). «وَ اللَّهُ بَصیرٌ بِما یَعْمَلُونَ»(بقره- 96). «أَنَّ اللَّهَ سَمیعٌ بَصیر»(حج- 61). اما باید دید منظور از این شنیدن و دیدن چیست و آیا ابزار دیدن یعنی گوش و چشم می خواهد یا خیر؟
در اینجا نیز مانند پست قبلی عرض می کنیم قرآن می فرماید: «لَیْسَ كَمِثْلِهِ شَیْ»(شوری- 11) یعنی خدا مثل هیچ یک از مخلوقاتش نیست، خم چنین ادله عقلی و فلسفی هم بیان می کنند خداوند متعال نباید جسم داشته باشد، لذا قطعا چیز دیگری مد نظر است.
وقتی به کلام معصومین (علیهم السلام) رجوع می کنیم این مطلب را به وضوح می بینیم؛ به طور مثال در حدیث است که شخص کافری همین سوال را از امام صادق(ع) پرسید و گفت: شما می گوید خدا جسم ندارد و بوسیله حس های پنچ گانه درک نمی شود در حالی که در قرآن آمده است خداوند می شنود و می بیند(پس حتما گوش و چشم دارد). حضرت در پاسخ فرمودند: «خداوند متعال می شنود ولی بدون ابزار، می بیند بدون آلت و وسیله دیدن؛ او با نفس خود می بیند و با نفس خود می شنود. و منظور من از این که او با نفسش می شنود و می بیند این است که او عالم به تمام هستی است»(1).
متکلمین شیعه مثل خواجه نصیر الدین و علامه حلای نیز معتقداند: منظور، علم خداوند متعال به شنیدنی ها ودیدنی هاست(2). آیت الله سبحانی نیز در توضیح این صفات می نویسد: دو صفت «سمع» و «بصر» چیزی مغایر با صفت علم نیستند، بلکه منظور همان علم به مسموعات و مبصرات است(3). علامه طباطبایی هم معتقد است: در اینجا منظور این است که خداوند متعال عالم به گفتار و کردار و افعال آدمی است.(4).
در نتیجه: در این آیات و مشابه آنها منظور از شنیدن و دیدن این است که خداوند متعال عالم به شنیدها و دیدنی هاست، بدون اینکه ابزاری مثل گوش یا چشمی برای این کار نیاز داشته باشد.
1- الکافی، دار الکتب الاسلامیه، تهران، ج1، ص 83.
2- علامه حلی، کشف المراد، موسسه امام صاوق(ع)، ص31.
3- جعفر سبحانی، الهیات علی هدی کتاب و السنه، المرکز العالمی للدراسات الاسلامیه، ج1، ص159.
4- علامه طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، دفتر انتشارات اسلامی حوزه علمیه قم، ج14،ص402.
نظرات
عالی بود ممنون
دمت گرم داداش خیلی مطلب خوبی بود.
با سلام منظور از اینکه خدا با نفسش میبیند و میشنود چیست
با سلام خدمت شما.
منظور این است که خداوند متعال ابزاری برای شنیدن و دیدن نیاز ندارد و با وجود خود این موارد را درک می‌کند، یعنی عالم به آن موارد است؛ یعنی علم دارد به آنها. با یک مثال ساده سعی میکنم پاسخ را روشن‌تر کنم؛ شما یک ماشین رو در ذهن‌تون تصور کنید، آیا این تصویر شما نیاز به چشم یا گوش داشت؟ بدون شک نه، شما بدون هیچ ابزاری ماشین رو در ذهن‌تون تصور کردید. لذا شما به ماشینی که در ذهن خود ایجاد کردید علم دارید، اما هرگز از چشم و گوش و ... استفاده نکرده‌اید.
خداوند متعال هم این گونه است، چون ما مخلوق او هستیم و او برتر از جسم و محدودیت است، ابزاری برای دیدن و شنیدن نیاز ندارد، پس با نفس خودش میبیند، یعنی عالم است به آن‌چه دیدینی است.
خدا بی نیاز است پس خدا به گوش برای شنیدن وچشم برای دیدن نیاز ندارد اگر گوش داشت برای شنیدن پس محتاج است به گوش واگر چشم داشت برای دیدن پس در صورت نبود چشم نمی شنید پس محتاج می شود به چشم واحتیاج ونیاز برای خدا حتی قابل تصور نیست در حالم خواب و رویا می بینیم ومی شنویم در حالی که چشممان وگوشمان بسته است پس برای هر دیدنی نیاز به چشم و گوش نیست .
با سلام خدمت شما توضیح خوبی نبود می گویید که خداوند با نفسش می شنود مس در این صورت خداوند دهان دارد و ریه
لطفا به این توجه کنید که فکر کردن درباره خدا از توان مغز انسانیت خارج است
با سلام خدمت شما.
اینکه نوشتید انسان توان فهم خدا رو نداره، درسته، هیچ عقلی و لو پیامبر اکرم(ص) به کنه ذات الهی راه نداره و ذات خدا قابل فهم و درک نیست؛ اما در مقام اسما و صفات قابل شناخته، یعنی می‌توان اوصاف سلبی و ثبوتی خداوند رو شناخت اینجا نیز همین مساله هست.
ما با ادله عقلی اثبات می‌کنیم که خدا جسم و جسمانی نیست، پس سوال پیش میاد که شنیدن یا دیدن خدا به چه معناست که توی قرآن تو خیلی از آیات اومده؟ پاسخ میدیم این دیدن و شنیدین به معنای علم به مسموع(شنیدنی ها) و دیدنی‌ها هستش، لذا خود با ذات خود میشنود یعنی علم داره به شنیدنی ها.
لذا تفسیر خوب و درستیه، مشکل کجاس؛ اینجا ما در مورد ذات خدا که صحبت نکردیم، در مورد صفات او صحبت کردیم.
۵۰ درصد گرفتم ولی باور من دراین باب خیلی بالاتر ازاین حرفهاست خداوندرو نمیشه توصیف کرد