ایمان به خدا و روز قیامت روحیه انسان را تقویت کرده و در مبارزه با بیماری بسیار موثر است.
در ایامی به سر می‌بریم که هم‌میهنان عزیز ما مثل بسیاری از کشورهای دیگر، درگیر بیماری مسری و ناشناخته‌ای به نام کرونا شده‌اند. رسانه‌های بیگانه با بزرگ‌نمایی این مشکل در ایران اسلامی، سعی در تخریب روحیه‌ی مردم و ایجاد یأس و نومیدی در بین ایشان دارند. یکی از شبهاتی که در این ایام در بوق و کرنا کرده‌اند، این است که چرا شهرهای مذهبی مانند قم به این ویروس آلوده شده‌اند؟ قبلا در ضمن یک پست جداگانه، به این شبهه پاسخ دادیم.[1] در آن مطلب اشاره کردیم که رفع بلا از مومنین به این معنی نیست که مومنین دچار مشکلات و سختی‌ها نمی‌شوند. بلکه طبق روایات، مشکلات و سختی‌ها و بیماری‌ها برای مومنین بیشتر از دیگران است.[2] اما مومنین در برابر این مشکلات و سختی‌ها بهترین عمل‌کرد را دارند که راز این مطلب در فواید و کارکردهای دین نهفته است.
دین، دارای کارکردهای فردی و اجتماعی فراوانی است. دین، از جهت فردی، به زندگی انسان معنی می‌بخشد، عطش جاودانگی را فرو می‌نشاند، صبر را افزایش و اضطراب را کاهش می‌دهد و انسان را از گرداب تنهایی نجات می‌بخشد. برقراری وحدت جامعه، تأمین عدالت، تضمین نشاط جامعه، پشتیبانی از فضائل اخلاقی و تنظیم روابط اجتماعی، بخشی از کارکردهای اجتماعی دین است.[3]
بدن انسان به گونه‌ای سرشته شده که در برابر بیماری‌ها مقاومت می‌کند. سیستم دفاعی بدن، سد مستحکمی در برابر ویروس‌ها و باکتری‌های بیماری‌زاست؛ هراندازه این سیستم دفاعی قوی‌تر باشد، پیش‌گیری و درمان بهتر خواهد بود. افرادی که به هردلیل روحیه‌ی خوبی ندارند و امید به زندگی در آن‌ها کم شده باشد، آسیب‌پذیرترند. اضطراب و نگرانی‌ها، مقاومت و صبر انسان در برابر سختی‌ها و بیماری‌ها را به شدت کاهش می‌دهد.
احساس پوچی و بی‌معنایی زندگی از بحران‌های اساسی در دوران معاصر است.
اریک فروم -روان‌کاو آلمانی- می‌نویسد: «انسان امروزی احساس آرامش نمی‌کند و بیشتر دچار سرگشتگی است. کار و کوشش می‌کند اما از فعالیت‌های خود احساس بیهودگی دارد.»[4]
و روان‌شناسان ملحد نیز قبول دارند که دین، سبب معنابخشی به زندگی انسان می‌شود.[5]
نقش دین در بالا بردن قدرت تحمل مشکلات، چنان است که برخی از جامعه‌شناسان این حقیقت را خاستگاه پیدایش ادیان پنداشته‌اند.[6] ویلیام جیمز در این باره می‌نویسد: «هنگامی که در نبرد زندگی همه امیدها بر باد می‌رود، احساسات مذهبی در اندرون ما چنان شور و هیجانی بر پا می‌کند که ما را جوان کرده، زندگی درونی ما -که تیره و تار بود- را دگرگون می‌سازد.» [7]
آسان‌انگاری سختی‌های دنیوی به آن‌جا می‌رسد که وقتی پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) شهادت امیرالمومنین(علیه‌السلام) را پیش‌گویی می‌کند و از چگونگی صبرش می‌پرسد، این پاسخ را می‌شنود: «ای رسول خدا! جای مژده شنیدن و شکرگزاری است.»[8] و حضرت زینب(سلام‌الله‌علیها) پس از واقعه کربلا در پاسخ ابن زیاد که پرسید: «کار خدا با برادر و خویشاوندانت را چگونه دیدی؟» جمله‌ای به زبان آورد که خداناباوران هرگز معنای آن‌را درنمی‌یابند: «ما رأیت الا جمیلا: جز نیک و زیبا ندیدم.»[9]
اعتقاد به خدایی مهربان که از همه‌ی امور آگاه و بر هر کاری تواناست، افزون برآنکه تحمل سختی‌های پیش آمده را آسان می‌سازد، استرس و نگرانی درباره‌ی آینده را نیز از میان می‌برد. انسان خداباور به چیزی جز انجام تکلیف الهی نمی‌اندیشد و پس از به‌کارگیری تلاش خود، نگران شکست و ناکامی نیست. بر این اساس، حتی کشته شدن در راه انجام تکلیف نیز می‌تواند -همانند پیروزی- یکی از دو امر مطلوب به شمار آید: «هَلْ تَرَبَّصُونَ بِنا إِلَّا إِحْدَى الْحُسْنَيَيْن [توبه/52] بگو آیا برای ما جز یکی از این دو نیکی را انتظار می‌برید؟»
از بیان این مقدمات، معلوم گردید که دین‌داری، باعث افزایش قدرت دفاعی بدن و افزایش مقاومت بدن در برابر بیماری‌ها و سرعت بهبودی می‌شود. دکتر سید علی احمدی یکی از روان‌پزشکان با سابقه‌ی ایران و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، در مقاله‌ای با عنوان «نقش ایمان و اعتقاد مذهبی در درمان بیماری‌ها» می‌نویسد: «درمان بیماری‌های جسمی و اختلالات روانی در جوامع مختلف، منحصر در استفاده از روش‌های کلاسیک پزشکی نبوده و گاه به دلایل فرهنگی و اقتصادی میسر نیست و یا به جهت درمان‌ناپذیر بودن بیماری ممکن نمی‌باشد. بسیاری از جوامع به حسب فرهنگ و باورهای خود از برخی مراسم خاص آن فرهنگ در درمان دردهای بدنی و روانی بیماران خود بهره می‌برند. از جمله روش‌های سازمان یافته‌ای که مبتنی بر مبانی روان‌شناختی بوده، از اهمیت بالایی در درمان بیماری‌ها و کاهش درد، اضطراب، افسردگی و تنش‌های ناشی از ابتلا به آن‌ها برخوردار است، درمان با استفاده از ایمان مذهبی و اعتقاد به شفادهی توسط خداوند است. پژوهش‌های انجام شده در این زمینه نشان‌دهنده افزایش چشم‌گیر سرعت بهبودی یا تحمل بهتر نشانه‌های بیماری در گروه‌های بیمار مبتلا به بیماری‌های بدنی و روانی معتقد به رحمت خداوند و مبانی مذهبی در مقایسه با گروه‌های دیگر است.» [10]
بر اساس مجموع آنچه آمد مشخص می‌شود که برخلاف ادعاهای مطرح شده از سوی شبکه‌های معاند، دین‌داری را می‌توان یکی از مهمترین عوامل موفقیت در بحران‌ها دانست عاملی که هم بر روح و هم بر جسم تاثیر خواهد داشت.
________________________
پی‌نوشت
[1]. فلسفه شیوع کرونا در قم !!
[2]. شیخ کلینی، الكافي، دارالکتب الاسلامیة، چ4، تهران، 1407ق، ج2، صص252- 260.
[3]. حسن یوسفیان، کلام جدید، خلاصه‌ی فصل ششم، صص 160- 192، انتشارات سمت، چ3، 1390ش.
[4]. اریک فروم، انسان برای خویشتن، ترجمه اکبر تبریزی، انتشارات بهجت، تهران، 1370ش، ص14.
[5]. ملکلم همیلتون، جامعه شناسی دین، ترجمه محسن ثلاثی، انتشارات تبیان، تهران، 1377ش، ص102.
[6]. آنتنی گیدنز، جامعه شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، نشر نی، تهران، 1377ش، ص492.
[7]. ویلیام جیمز، دین و روان، ترجمه مهدی قائنی، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، تهران، 1372ش، ص26.
[8]. شريف الرضي، نهج البلاغة (للصبحي صالح)، هجرت، چ1، قم، 1414ق، ص220.
[9]. سید بن طاووس، اللهوف على قتلى الطفوف، ترجمه فهرى، جهان، چ1، تهران، 1348ش، ص161.
[10]. سید علی احمدی، نقش ایمان و اعتقاد مذهبی در درمان بیماری‌ها و معرفی سه مورد درمان با رواندرمانی مذهبی، مجله اندیشه و رفتار، سال دوم، شماره2، 1375ش.
اعتقاد به خدایی مهربان که از همه‌ی امور آگاه و بر هر کاری تواناست، افزون برآنکه تحمل سختی‌های پیش آمده را آسان می‌سازد، استرس و نگرانی درباره‌ی آینده را نیز از میان می‌برد. انسان خداباور به چیزی جز انجام تکلیف الهی نمی‌اندیشد و پس از به‌کارگیری تلاش خود، نگران شکست و ناکامی نیست.